آیا وزیر خارجه سوریه همان ابوبکر البغدادی است؟ ظهور مرموز الشیبانی و نظریه‌های پنهان‌کاری
ظهور وزیر خارجه جدید سوریه، اسعد الشیبانی ملقب به «ابو عائشة الشیبانی»، موج گسترده‌ای از پرسش‌ها و ابهامات را برانگیخته است که هیچ ارتباطی با سیاست‌ها و مواضعش ندارد.
به گزارش میلی رسانه‌های مختلف عربی، به ویژه رسانه‌های مخالف ساختار حاکم بر سوریه این روزها در حال انتشار داده‌ها و اطلاعاتی در رابطه با این ابهام هستند.
همان‌طور که گفته شد، این ابهام و جنجال هیچ ارتباطی به مواضع یا سیاست‌های وزیر خارجه ساختار حاکم بر سوریه ندارد، بلکه به دلیل شباهت چهره‌ای که گفته می‌شود با رهبر پیشین گروه‌های داعش، ابوبکر البغدادی، تقریباً یکسان است، به وجود آمده است.
بسیاری از کاربران فضای مجازی و حتی برخی از گزارش‌های عربی این شباهت را غیرمعمول و حتی شگفت‌انگیز توصیف کرده و از طریق تصاویر و کلیپ‌های تحلیلی احتمال یکی بودن آن را مطرح می‌کنند، تا درب را به روی یک فرضیه شگفت‌انگیز زنده بودن ابوبکر البغدادی بگشایند.
نظریه‌های منتشرشده از تصادف محض گرفته تا «تئوری پنهان‌کاری» را در بر گرفته است، به نحوی که برخی‌ها معتقدند، البغدادی واقعاً کشته نشده، بلکه به صورت سیاسی در موقعیت جدیدی احیا شده است.
جزئیات این موضوع چیست و کارشناسان چگونه به وجود ۷۰ تا ۸۰ درصد شباهت در چهره رسیده‌اند؟ انفوبلس در گزارش مفصلی به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.
در اکتبر ۲۰۱۹، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، کشتن البغدادی را در عملیاتی نظامی اعلام کرد که توسط نیروهای ویژه آمریکا با حمایت ترکیه و «قسد» (نیروهای سوریه دموکراتیک) اجرا شد.
بر اساس روایت رسمی، البغدادی زمانی که نیروها او را در یکی از تونل‌ها محاصره کردند، خود را با کمربند انفجاری منفجر کرد که منجر به متلاشی شدن جزئی جسدش شد. واشنگتن اعلام کرد هویت او را از طریق آزمایش DNA تایید کرده، اما تصاویر واضحی از جسد منتشر نکرد و این را به ملاحظات امنیتی و انسانی نسبت داد.
از آن زمان، و در سایه عدم انتشار هرگونه تصویر رسمی مستند از جسدش، زمینه شک و تردید را فراهم کرده و این مساله، به ویژه برای افرادی که به پیگیری به پرونده‌های «جنگ با تروریسم» و پیوندهای سیاسی و اطلاعاتی آن می‌پردازند، همواره مورد توجه باقی ماند.
- الشیبانی؛ ظهور ناگهانی بدون پیشینه شناخته‌شده
موضوعی که اخیراً بحث‌برانگیز شده، ظهور ناگهانی و بدون مقدمه شخصیت «ابو عائشة الشیبانی» در جایگاه وزیر خارجه سوریه است که از ۸ دسامبر ۲۰۲۴ کار خود را آغاز کرد.
بر اساس اطلاعات منتشرشده، الشیبانی فارغ‌التحصیل دانشگاه IZU ترکیه است و نامش پیش از تصدی این منصب حساس در محافل سیاسی سوریه یا منطقه‌ای رایج یا شناخته شده نبود.
این غیبت تقریباً کامل از سوابق عمومی پیش از انتصابش، زمینه مطرح شدن پرسش‌ها را گشود که، الشیبانی ناگهان از کجا آمده است؟ ارتباط ادعایی او با گروه‌های مسلح در سوریه چیست؟ آیا ممکن است شخصیتی با پیشینه سازمانی در لباس دیپلماتیک معرفی شده باشد؟
- شباهت بصری؛ بین تصادف و قرینه
فعالان و تحلیلگران تصاویری را منتشر کرده‌اند که الشیبانی را در کنار تصاویر معروف البغدادی نشان می‌دهند و به شباهت در چهره، شکل چشم‌ها، بینی و فک اشاره می‌کنند. برخی از آنها به تحلیل‌های فنی نیمه‌حرفه‌ای متوسل شده‌اند:
تحلیل ویژگی‌های بصری (ORB): وجود نقاط تطابق را آشکار کرد، اما با مقدار فاصله بالا (~۶۲.۵)، که به معنای وجود شباهت، اما قطعی نبودن آن است.
تحلیل هندسی دستی: اندازه‌گیری نسبت‌های چهره تطابق تقریباً کامل را در موقعیت چشم‌ها، بینی و دهان پس از نرمال‌سازی نشان داد که شاخصی قوی برای شباهت ساختار استخوانی است.
تکنیک ادغام شفاف: هنگام تراز کردن تصاویر، ویژگی‌های اصلی به صورت محسوسی روی هم قرار گرفتند که فرضیه شباهت زیاد را تقویت کرد.
بر اساس این شاخص‌ها، برخی تحلیلگران احتمال اینکه این دو نفر یکی باشند را بین ۷۰ تا ۸۰ درصد تخمین زدند، اما با تاکید بر این امر که این به دلیل تفاوت نور، زوایای عکاسی و عوامل ظاهری، مدرک قطعی نیست.
- ادعای نفوذ بر الجولانی
یکی از فرضیه‌های هیجان‌انگیزتر آن است که در برخی محافل مطرح می‌شود، الشیبانی دارای نفوذ سازمانی بر ابومحمد الجولانی، رهبر «هیئت تحریر الشام» (جبهه النصره سابق) است و شخصیت محوری در سازمان «داعش» محسوب می‌شود.
اگر این ادعاها صحت داشته باشد، زمینه برای حواشی جدید فراهم و کار ائتلف‌ها و پیمان‌ها در صحنه سوریه تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند و شاید نقش‌های پنهانی را فراتر از کلیشه‌ها آشکار سازد.
- تئوری پنهان‌کاری؛ ابزار یا اغراق‌گویی؟
طرفداران این تئوری معتقدند آمریکا و شاید قدرت‌های منطقه‌ای، کار «پنهان‌‌سازی» البغدادی را به جای کشتن او ترجیح داده‌اند تا او را در نقشی جدید متناسب با توازن‌های میدانی و سیاسی احیا کنند.
بر اساس گفته طرفداران این تئوری: نبود تصاویر جسد، ظهور شخصیتی مرموز در موقعیت حساس و تداوم برخی ساختارهای سازمانی «داعش» با کارایی پس از اعلام کشتن رهبر آن، از جمله موارد موید این حقیقت است.
در مقابل، منتقدان تئوری این فرضیه‌ها را رد کرده و آنها را مبتنی بر «توهم شباهت» و فقداد شواهد قضایی مستند می‌دانند.
- بعد سیاسی و رسانه‌ای جدل
موضوع به محافل فعالان محدود نشد و راه خود را به سوی رسانه‌ها هم باز کرده است. رسانه‌های رسمی سوریه اظهار نظری نکرده‌اند، در حالی که برخی رسانه‌های نزدیک به دولت جولانی این ادعاها را «هذیان رسانه‌ای» توصیف کرده‌اند.
- ابعاد منطقه‌ای و بین‌المللی
اگر این فرضیه را جدی بگیریم، وجود شخصیتی با پیشینه سازمانی پیشین در راس دیپلماسی سوریه به معنای امکان بازشکل‌گیری اتحادها در داخل سوریه، آشکار شدن نقش‌های جدید ترکیه (به ویژه اگر ارتباط الشیبانی با دانشگاه‌ها و بازیگران میدانی آن تایید شود) و چالش جدیدی برای اعتبار آمریکا در پرونده‌های مبارزه با تروریسم خواهد بود.
به گفته کارشناسان، برای تایید هویت الشیبانی نیازمند داده‌های بیومتریک رسمی از سوریه، مقایسه علمی از طریق تکنیک‌های تشخیص چهره مورد استفاده در تحقیقات قضایی، و شفافیت در افشای سوابق و تاریخچه شخصی اوست.
با این حال، با توجه به وضعیت پیچیده سوریه، به نظر می‌رسد دسترسی به این داده‌ها در آینده نزدیک غیرممکن است.
- بین حقیقت و شبهه
جدل همچنان بین کسانی که شباهت شگفت‌انگیز را صرفاً تصادفی می‌دانند و کسانی که معتقدند با عملیات پنهان‌کاری و بازسازی شخصیتی که در راس خطرناک‌ترین سازمان مسلح دهه اخیر بوده روبه‌رو هستیم، باز است.
تا اطلاع ثانوی، این داستان نمونه‌ای از این امر خواهد بود که چگونه ویژگی‌های چهره یک فرد می‌تواند بحثی سیاسی و امنیتی را در یک محیط برانگیزد و دامنه آن از دایره درگیری سوریه هم فراتر رفته و وارد پیچیدگی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی شود.
