مکانیسم ماشه از فردا فعال می‌شود؟ / ایران چه خواهد کرد؟
پرونده هسته‌ای ایران وارد مرحله‌ای حساس شده است؛ جایی که مکانیسم ماشه می‌تواند همه تحریم‌های شورای امنیت را بازگرداند و تلاش روسیه برای خرید زمان، با مخالفت آمریکا و اروپا روبه‌رو شده است. در ادامه تازه‌ترین تحولات این بحران را بخوانید.
ابتکار روسیه برای خرید زمان
هم‌زمان با تشدید تنش‌ها، المانیتور گزارش داد که روسیه پیش‌نویس اصلاح‌شده‌ای از قطعنامه‌ای را در شورای امنیت توزیع کرده است. این پیش‌نویس به‌طور مشخص قطعنامه ۲۲۳۱ را به مدت ۶ ماه تمدید می‌کند و در طول این مدت، «هرگونه بررسی ماهوی درباره اجرای قطعنامه و برجام» را به حالت تعلیق درمی‌آورد.
به بیان ساده، مسکو می‌کوشد با این ابتکار عمل، زمان بیشتری برای رایزنی‌های دیپلماتیک ایجاد کند و مانع از بازگشت فوری تحریم‌های شورای امنیت می‌شود. اما خبرنگار وال‌استریت ژورنال خبر داده که آمریکا و سه کشور اروپایی قصد رد این پیشنهاد را دارند. احمد بخشاییش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز در گفت‌وگویی به رویداد ۲۴ با اشاره به اینکه این پیشنهاد به نفع غرب است و «این تمدید مهلت به آمریکا و اروپا این امکان را می‌دهد که پس از حملات بمب‌افکن‌های B-۲، وضعیت سایت‌های هسته‌ای ایران را از طریق بازرسی‌های آژانس انرژی اتمی ارزیابی کنند» گفته که «ایران تمایلی به تمدید مهلت ندارد و حتی ترجیح می‌دهد این قطعنامه پایان پیدا کند.»
اختلاف بر سر سطح دسترسی آژانس
در کنار تحولات اخیر، موضوع همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان محل چالش است. آسوشیتدپرس به نقل از منابع دیپلماتیک نوشته که توافق نهایی درباره سطح دسترسی آژانس به تأسیسات ایران هنوز نهایی نشده، اما انتظار می‌رود این توافق به‌زودی حاصل شود.
گفتنی است، در حال حاضر بازرسی‌ها تنها شامل تأسیساتی می‌شود که تحت تأثیر حملات آمریکا و اسرائیل قرار نگرفته‌اند. این محدودیت‌ها نشان می‌دهد که ایران تلاش دارد دسترسی آژانس را به شکلی مدیریت‌شده و محدود ادامه دهد؛ اقدامی که می‌تواند برای غرب نگران‌کننده باشد.
مذاکرات ژنو؛ دیپلماسی در لحظه آخر
روز گذشته، دور تازه‌ای از مذاکرات میان ایران، سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا در ژنو برگزار شد. از طرف ایران، مجید تخت‌روانچی و کاظم غریب‌آبادی حضور داشتند و در برابر، مدیران سیاسی وزارت خارجه فرانسه، آلمان، انگلستان و اتحادیه اروپا شرکت کردند. محور مذاکرات آینده قطعنامه ۲۲۳۱، تهدید اروپا به فعال‌سازی مکانیسم ماشه و امکان تمدید مهلت و یافتن راه‌حل دیپلماتیک بود. غریب‌آبادی پس از مذاکرات تأکید کرد که ایران همچنان بر تعهد به دیپلماسی و راه‌حل برد ـ برد پافشاری دارد و توپ در زمین اروپا و شورای امنیت است.
سناریو‌های پیش‌رو؛ از تمدید تا بحران جدید
هم‌میهن نوشته شنیده‌ها حاکی از آن است که ایران در صورت اجبار، احتمالاً با تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ موافقت خواهد کرد تا از بازگشت فوری تحریم‌های سازمان ملل جلوگیری شود.
در سناریوی تمدید، اما فرصت محدودی برای یافتن یک توافق جامع‌تر فراهم خواهد شد. اما در صورت شکست این تلاش‌ها و بازگشت تحریم‌ها، گزینه خروج ایران از پیمان NPT به‌طور جدی روی میز خواهد بود؛ اقدامی که می‌تواند آغازگر یک بحران تازه در روابط ایران و غرب باشد.
در مجموع پرونده هسته‌ای ایران بار دیگر در نقطه‌ای حساس قرار گرفته است. روسیه با طرح تمدید ۶ ماهه به دنبال خرید زمان است. اروپا و آمریکا تمایل دارند فشار‌ها را به اوج برسانند و ایران تلاش دارد در عین حفظ مسیر دیپلماسی، از خط قرمز‌های خود کوتاه نیاید.
اگرچه هنوز احتمال رسیدن به یک توافق موقت وجود دارد، اما با توجه به موضع‌گیری‌های اخیر غرب، خطر بازگشت تحریم‌های شورای امنیت بیش از هر زمان دیگری جدی است. آینده نزدیک تعیین خواهد کرد که این پرونده به سمت فرصت تازه برای دیپلماسی حرکت خواهد کرد یا به بحرانی تمام‌عیار.
