زنگ خطر زلزله بزرگ در تهران به صدا در آمد!/ یک میلیون ساختمان در پایتخت تخریب می‌شوند

به گزارش میلی به نقل از طلا تهران، کلان‌شهر همیشه بیدار ایران، بر بستری از گسل‌های فعال آرمیده و خاطره لرزش زمین در نیمه‌شب ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۹، هنوز در ذهن میلیون‌ها شهروند زنده است. آن شب، زلزله ۵.۱ ریشتری دماوند، پایتخت را با این حقیقت تلخ مواجه کرد که خطر وقوع فاجعه‌ای عظیم، همواره در کمین است. اکنون کارشناسان هشدار می‌دهند که احتمال وقوع زلزله‌ای با قدرت بیش از ۷ ریشتر، با پیامدهای ویرانگر و میلیونی، برای شهری که روی ۱۵ گسل بنا شده، کاملاً جدی است.

شاید عجیب باشد، اما تهران، شهری با بیش از ۹ میلیون نفر جمعیت و مرکز ثقل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی کشور، درست روی ۱۵ گسل فعال بنا شده است. معصومه آمیغ‌پی رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل‌سنجی راداری سازمان نقشه‌برداری کشور، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا این موضوع را اعلام می کند و هشدار می‌دهد: احتمال زلزله‌ای با بزرگی بیش از ۷ ریشتر در تهران واقعی و جدی است؛ کافیست فقط یکی از گسل‌های اصلی، قفل خود را باز کند. آنگاه آنگونه که برخی کارشناسان مدعی هستند، در اثر وقوع زلزله مخرب تهران، بیش از یک میلیون ساختمان تخریب و آسیب خواهد دید و در حدود ۱.۵ میلیون کشته در اثر این زلزله بر جای می ماند.

تهران، شهری که امروز سایه برج‌های سر به فلک‌کشیده‌اش بر افق پایتخت افتاده، مدت‌هاست زلزله‌ای ویرانگر را به چشم ندیده است. آخرین باری که زمین زیر پای تهرانی‌ها به خشم آمد و فرو ریختن خانه‌ها را به چشم دید، به حدود ۲ قرن پیش بازمی‌گردد؛ زلزله‌ای سهمگین در سال ۱۲۳۰ هجری قمری (معادل ۱۸۱۹ میلادی) که پایتخت را در هم کوبید و از بافت قدیم تهران، ویرانه‌ای بر جای گذاشت. روایت‌ها از آن دوران، از تلفات بسیار و نابودی بخش بزرگی از شهر حکایت می‌کنند؛ پس‌لرزه‌هایی که تا مدتی شهر را در التهاب و نگرانی نگاه داشت.

اما پس از آن کابوس تاریخی، تهران زلزله‌هایی با قدرت کمتر را تجربه کرده، زمین‌لرزه‌هایی که هر بار هشداری بوده‌اند از خطری پنهان زیر خانه‌های این شهر شلوغ.

با این حال، بیش از ۲۰۰ سال است که تهران، زلزله‌ای ویرانگر را تجربه نکرده؛ سکوتی که خود نشانه‌ای از انباشت انرژی در گسل‌های خفته پایتخت است، یادآور خطری که هر روز و هر شب، بی‌صدا نزدیک‌تر می‌شود.

آیا تهران توکیوی بعدی است؟

در دنیای امروز، شهری مثل توکیو هر ساله تمرین زلزله را جدی می‌گیرد. اما آیا تهران هم آمادگی این رویداد اجتناب‌ناپذیر را دارد؟ آمارها می‌گوید نه. بیش از یک میلیون ساختمان در تهران بر خط لرزه‌ای خطرناکی واقع شده‌اند و تنها با یک زمین‌لرزه بزرگ، ممکن است میلیون‌ها نفر قربانی و خیابان‌ها در هم کوبیده شوند و چهره پایتخت برای همیشه تغییر کند.

کلان‌شهرهایی مانند تهران در سراسر جهان کم نیستند؛ شهرهایی بزرگ و پرجمعیت که سایه زلزله همواره بالای سرشان است. توکیو، سان‌فرانسیسکو، استانبول و لس‌آنجلس، همگی نمونه‌هایی از شهرهایی هستند که روی گسل‌های فعال ساخته شده‌اند، اما با نگاهی مسئولانه و آینده‌نگرانه به استقبال خطر رفته‌اند.

در توکیو، تجربه زلزله‌های ویرانگر قرن بیستم، موجب شده تا مسئولان شهری را بسازند که از ژرفای خاک تا سقف برج‌ها، آماده لرزیدن است. ساختمان‌های ضدزلزله طراحی شده‌اند؛ سیستم هشدار سریع، قطارها را در کسری از ثانیه متوقف می‌کند و پناهگاه‌های اضطراری در همه محله‌ها تعبیه شده‌اند. مردم بارها و بارها تمرین تخلیه دارند و هر کودک ژاپنی با زنگ خطر زلزله آشناست.

سان‌فرانسیسکو و لس‌آنجلس هم، با قرار داشتن بر گسل سان‌آندریاس، سال‌هاست با قانون‌گذاری سختگیرانه، ساخت‌وساز را مقاوم‌سازی کرده‌اند و زیرساخت‌های حیاتی را در برابر لرزش‌ها بیمه کرده‌اند. هر حادثه، به جای فراموشی، تبدیل به فرصتی برای به‌روزرسانی استانداردها می‌شود. استانبول هم در کنار تنگه بسفر، با علم بر زلزله‌های گذشته و اجرای پروژه‌های مقاوم‌سازی و آموزش‌های عمومی، گام‌های موثری برای کاهش خطر برداشته است.

این شهرها یاد گرفته‌اند که زندگی کنار گسل، نه فقط مدیریت بحران می خواهد که نیازمند هوشمندی، آموزش، سرمایه‌گذاری و مشارکت مردمی است، مسیرهایی که هر کلان‌شهری در کنترل سرنوشت خود می‌تواند بردارد. موضوعی که در تهران هنوز نسبت به ضرورت آن تردید وجود دارد.

گسل‌هایی که زندگی می‌کنند

سه گسل اصلی «مشا، شمال تهران و جنوب ری»، مثل رگ‌های مخفی اما حیاتی در دل پایتخت امتداد یافته‌اند. گسل مشا با طول ۲۰۰ کیلومتر، آماده آزادسازی حجم عظیمی از انرژی است. به گفته آمیغ‌پی ساز و کار گسله‌های اصلی و لرزه‌زای گستره‌ تهران و بیشتر گسله‌های کوچکتر فشاری بوده و یا مولفه‌ مهم فشاری دارند، این نکته ویرانگری زمین‌لرزه‌ آینده‌ تهران را دو چندان می‌کند.

رئیس اداره ترازیابی دقیق و تداخل‌سنجی راداری سازمان نقشه‌برداری کشور معتقد است که گسله‌های فشاری (در مقایسه با گسله‌های راستالغز و کششی) پر انرژی‌تر بوده، زمان بازگشت زمین لرزه در آنها درازتر است و می‌توانند زمین لرزه‌های بزرگ و ویرانگری را بوجود آورند. زمین‌لرزه‌های این منطقه معمولاً با آزاد شدن انرژی زیاد و به‌دلیل فشار طولانی‌مدت گسل‌ها اتفاق می‌افتند؛ این یعنی ویرانی بیشتر.

وی این موضوع را نیز اعلام می کند که پژوهشگران ایرانی، از سال ۱۳۷۶ با استفاده از شبکه‌های ترازیابی و GPS، لرزش‌های سطح شهر را هر سال ثبت و دنبال می‌کنند. با این حال، باوجود راه‌اندازی ایستگاه‌های دائمی ژئودینامیک و GPS، آمارها هنوز نگران‌کننده‌اند. سرعت خزش برخی گسل‌ها کمتر از میانگین جهانی است و این علامتی برای احتمال قفل‌شدگی و ذخیره انرژی زیر سطح شهر محسوب می‌شود.

همانطور که آمیغ‌پی می گوید: اگر گسل‌هایی که تنها در سطح حرکت آرام دارند، در عمق قفل باشند، خطر وقوع زلزله‌ای بزرگ بیشتر می‌شود. تخلیه آهسته انرژی خوب است اما کافی نیست.

خیابان‌های تهران تا شریان گسل‌ها چقدر فاصله دارند؟

تصور کنید خطوط متروی شلوغ، کوچه پس‌کوچه‌های جنوب شهر یا برج‌های سر به فلک کشیده شمال پایتخت؛ همه در فاصله‌ای کم از این گسل‌های خطرناک واقع شده‌اند. پایان هر خیابان، شاید به دهانه فاجعه‌ای منجر شود که هیچ برنامه‌ای نتواند جلوی تبعات انسانی و اقتصادی آن را بگیرد.

در همین حال، نظرسنجی‌ها و حضور در شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد نگرانی در بین مردم تهران بالا گرفته؛ بسیاری می‌پرسند: زیرساخت‌های ما مثل ژاپن آماده‌اند؟ چه میزان خانه‌ها مقاوم‌سازی شده؟ اگر فردا زلزله‌ای بزرگ بیاید، چقدر برای پناه گرفتن، نجات و حتی نجات دیگران اطلاعات داریم؟

تکنولوژی پایش گسل‌ها و داده‌های علمی، شاید خطر را کمی قابل پیش‌بینی‌تر کند، اما تا زمانی که نگاه کلان به مقاوم‌سازی و آمادگی اجتماعی نداشته باشیم، هر روز صبح تهران می‌تواند صبح یک فاجعه تازه باشد.

آمیغ‌پی این اطلاعات را نیز در اختیار ایرنا قرار داده است که گسل “مشا” که حدود ۲۰۰ کیلومتر طول دارد از گسل‌های اساسی البرز مرکزی است که در شمال تهران قرار گرفته است. این گسل از حاشیه رشته کوه البرز در غرب به سوی شرق گسترش می‌یابد.

گسل “شمال تهران” در دامنه رشته کوه البرز با طول حدود ۹۵ کیلومتر قرار دارد و از “کن” تا “لشگرک” ادامه دارد. این گسل در لشگرک به گسل “مشا” فشم می‌پیوندد.

گسل‌های جنوب و شمال ری نیز از شاخص ترین گسل‌ها در دشت‌های جنوبی تهران هستند و حدود ۲۰ کیلومتر طول دارند. این گسل از جاده خاوران شروع شده و با گذر از دولت‌آباد و حرکت بر مسیر جاده کمربندی تهران در حد نصاب کوره‌های آجرپزی چهاردانگه به پایان می‌رسد.

این اطلاعات سازمان زمین شناسی این مباحث را مطرح می کند که تهران می‌تواند بم دوم باشد، اگر امروز برای آن «چاره» نسازیم و آیا مسئولان و مردم پایتخت آماده‌اند روزی که گسل‌ها از خواب برخیزند، جلوی تکرار یک تراژدی را بگیرند؟

مطالب مرتبط

‫۱۵ دیدگاه‌ها

  1. حیف که بی توجه به این متخصصان موضوع نشنیده و بایگانی میشود فقط خدا به مردم تهران و سایر بخش ها رحم کند بعد هم میگویند کی بود کی بود من نبودم

  2. تهرانی که از این به بعد بخاطر زمین لرزه های آینده در استرس و ترس به سر خواهد برد ، دیگر جای زندگی نیست ، و این قیمتهای نجومی برای زمینی که در آستانه ویران شدن هست فقط حماقت است ، ، بهترین گزینه رفتن از تهران است ، خرابی زمین لرزه تهران یعنی زنده به گور شدن ، وقتی همه چیز روی هم خراب شود حتی راهی برای نجات زنده ها نیست ،

  3. من مطالب در خصوص زلزله را خواندم بیشتر کلی گویی بود وتخصصی صحبت نشده بود خواهش من این است که از اساتید امر در این خصوص استفاده شود تا کارشناسی صحبت کنند ازسال هشتاد تاکنون هرساله کیفیت ساخت عموما در تهران بخاطررعایت آیین نامه ۲۸۰۰بهترشده است واصلا قابل مقایسه با قبل نیست ولی هیچ اشاره ای به این موضوع نشده است

  4. خب باید چکار کرد؟
    نه دولت کمک میکنه به بازسازی خونه ها
    اگر هم وام بدن تا خدای قیامت مردم بدهکار میشن به بانکها

    در نتیجه مرگ یک بار شیون یک بار
    چون چاری نیست
    مثلا بفروشیم برسم شهر غریب،خب بعدش چی
    حالا از زلزله فرار کردیم
    کارو زندگیمون چی میشه

  5. مگه ساختن خونه با سیستم ضد زلزله چقدر گرون تموم میشه و هزینه داره ؟چند درصد ارزش ملک ؟خونه که همینطوری به خودی خود هرسال گرون میشه چرا از چند سال پیش الزامی نکردن ساخت خونه هارو به سبک مقاوم دربرابر زلزله چرا نکردید ؟؟؟؟؟؟؟؟

  6. ای بابا الان من ۴۶ سالمه از کودکی همیشه حرف زلزله تهران و حتمی بودن اون رو تو گوشمون خونده بودن و از اون زمان همیشه استرس این موضوع رو داشتیم .
    وقتی هیچ کاری از طرف دولت و مسولین انجام نمیشه چرا همش به مردم استرس و وحشت میدین خوب از دست ما چه کاری بر میاد؟؟
    بسه دیگه همش اضطراب باید داشته باشیم؟
    مرگ دست خداست

  7. سلام ممنون از اطلاع رسانیتون ولی با انتشار این اخبار و‌لرزوندن دل مردم آیا واقعا چیزی عوض میشه به جای این که مسولین بشینن تا شاهد این فاجعه باشن و‌یا برن تو اناق فکر. …باید وارد عمل بشن و اگه واقعا دلشون به حال مردم که نه. ولی اگه دلشون برای اقتصاد کشور می سوزه که نود درصدش تو تهرانه …خب واقعا یه کاری بکنن. یه حرکتی بکنن. ..ما اگر هم زنده بمونیم بعد از این زلزله اگر به وقوع بپیونده. دیگه تهران جای زندگی نیست. اون موقع باید مردم چی کار کنن چرا نشستن و‌فقط تماشاچی هستن

  8. یکی از پیامدهای زلزله تهران قطعي سراسری برق است، در این صورت خدمات رسانی مترو مکن نخواهد بود.
    مترو در شرایط نابودی زیرساخت های حیاتی و انسداد خیابان‌ها، تنها راه کنترل و مقابله با بحران به خصوص در دقایق و ساعات اولیه پس از زلزله می باشد، برای رفع این خطر و افزایش قابلیت اطمینان شبکه مترو در شرایط اضطراری پس از زلزله، ساخت حد اقل دو نیروگاه کوچک ۵۰ مگاواتی و اتصال آن به شبکه برق مترو، ضروری می باشد. در این راستا لازم است ستاد پدافند غیر عامل و مقابله با بحران، سریعا نسبت به احداث نیروگاه مذکور اقدام نمایند.

  9. اگر در تهران زلزله شدیدی اتفاق بیافتد، قطعاً بیش از سه میلیون نفر خواهند مرد.
    چرا که امکان امداد رسانی وجود نخواهد داشت.
    سال‌ها بی تدبیری و سو مدیریت کار خودش را کرده.
    حالا دیگه دیر است.

  10. خوب باید ساختمان های جدیدی که ساخته میشه حتما توان زلزله بالای 7 ریشتر رو داشته باشن ایا چنین چیزی انجام میشه؟
    باید جلوی توسعه تهران گرفته بشه این مورد که نه تنها جلوش گرفته نمیشه بلکه همینطور هم داره تهران توسعه پیدا میکنه شهرهای جدید شاخته میشه آسمان خراش هاس بلند و…
    ساختمان های که نا ایمن هستند حتما باید تخریب و با ایمنی بالا ساخته بشه، مثل پاساژ علا الدین که سالهاست دارن میگن ایمنی نداره ولی همچنان داره کار میکنه
    فکرش را بکنید فقط یک ساختمان پلاسکو که فرو ریخت چند هفته طول کشید تا اواربرداری کنند حالا 1 میلیون بنا تخریب بشه واییی فک کنم چنین چیزی رو بشر تا بحال به خودش ندیده باشه، حتی از کشورهای دیگه هم بیان کمک بازم کاری از دست کسی برنمیاد ، اون همه انسان زیر اوار گیر کردن، نیروهای متخصص امداد رسان ها پزشک و هزاران ادم دیگه زیر اوار هستن و کسی نیست به دادشون برسه بعد از چند روز بوی تعفن جنازه ها میاد بیرون و تهران قابل زیستن نخواهد بود
    اینترنت کل کشور و تمام شبکه های بانکی از کار میفتن هم اینکه نیروهای متخصص یا مردن یا زیر اوار هستن هم اینکه شبکه ها و ارتباطات به هم میریزه، دیتاسنترها فرو میریزه و هزاران بلای دیگه
    خدایا به داد این مردم برس فقط میتونیم دعا کنیم که چینن زلزله ای نیاد خدایا امیدمون به تو هست

  11. چرت و پرت تورو خدا ننویسین
    مثلا از این به بعد کل خونه ها هم با آیین نامه ها و هم اصولی بدون دزدی ساخته بشه این میلیارد خونه که از الان به قبل وجود داشتن چی میشه به اون خدا قسم که روز به روز مهندس ها بیسواد تر از قبل میشن و هرچی بی کفایت تر میزارن پست های کلیدی تصمیم گیرنده چون حوضه مسکن زیرساخت معیشت مردم هست و بدین گونه ساخت و ساز انجام شده و گذشته رو نمیشه تغییر داد هر نوع رویداد زیست محیطی مخرب عواقب جبران ناپذیر به همراه خواهد داشت مخصوصا جنوب وشرق تهران که بالاترین تراکم جمعیت هست خداوند مهربان انشالله که برای این نسل ستم دیده و ستمکشیده بیش از این سختی و رنج رو صلاح ندونه لااقل نسل دهه۵۰ و۶۰ و ۷۰ دیگه بدتر از این رو تجربه نکن

  12. با این فرهنگ و تربیت که بار اومدیم نه که نشه اما یک به هزار شاید اصول مهندسی رعایت بشه بابا بد بار اومدیم آخه چطور ممکنه ساختمانهایی در تهران ساخته بشن که توان زلزله ۷ ریشتر داشته باشن اونوقت دیگه سودی ندارن برای سازنده بهتره به مغتضیات روزگار سخنوری کنیم هیچکسی به هیچگس دیگه رحم نمیکنه و سازندگان ساختمان همگی ا ف غ ا ن هستند چطور میشه که در ساخت و ساز پایبند به اصول باشند

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *