پیش‌بینی زلزله ۷/۲ ریشتری تهران پس از لرزش کرج قطعی‌تر شد/ پایتخت نشینان آماده باشند!
شنبه‌شب گذشته، لرزش ۴ ریشتری زمین در ماهدشت کرج کافی بود تا ترس خفته از زلزله بزرگ تهران، بار دیگر در جان میلیون‌ها پایتخت‌نشین بیدار شود. مردم نخوابیدند، نگران بودند و وحشت از فاجعه‌ای که دهه‌هاست درباره‌اش هشدار داده می‌شود، دوباره سایه انداخت. اما آیا این لرزش، زنگ خطری جدی‌تر از همیشه برای گسل‌های مرگبار تهران بود؟ متخصصان پاسخ‌های نگران‌کننده‌ای دارند.
گسل ماهدشت، گسل شمال تهران را تحریک می‌کند؟
مهدی زارع، عضو هیئت‌علمی فرهنگستان علوم، تاکید می‌کند که کانون زلزله اخیر، گسل ماهدشت بوده؛ همان گسلی که در آذر ۹۶ با زلزله ۵ ریشتری، تهران و کرج را لرزاند و خساراتی به بار آورد. نگران‌کننده‌تر اینکه، به گفته زارع، این گسل در انتهای شرقی خود به گسل شمال تهران متصل است و زلزله‌های آن، حتی با بزرگای ۴ یا ۵ ریشتر، می‌توانند مستقیماً روی گسل شمال تهران “تغییر تنش” ایجاد کرده و آن را تحریک کنند.
عامل پنهان و خطرناک: تخلیه آب و فرونشست بی‌سابقه!
اما خطر فقط از خود گسل‌ها نیست. زارع عامل ویرانگر دیگری را برجسته می‌کند: فرونشست وحشتناک زمین در غرب تهران و البرز به دلیل تخلیه بی‌رویه آب‌های زیرزمینی. برآورد می‌شود طی ۴۰ سال، حدود ۴۰ میلیارد متر مکعب آب از این منطقه استخراج شده که باعث نشست زمین تا ۱۶ متر در برخی نقاط (یک رکورد جهانی!) و نشست سالانه ۲۰ تا ۳۵ سانتی‌متر در نقاط دیگر شده است. این فرونشست عظیم، مانند یک “محرک ثانویه” عمل کرده و فشار مضاعفی بر گسل‌ها وارد می‌کند، روند لرزه‌خیزی را تشدید کرده و وقوع زلزله‌ها را تسریع و پرتعدادتر می‌کند. ثبت دو زلزله نسبتاً بزرگ (۹۶ و ۱۴۰۴) روی یک گسل در کمتر از ۸ سال، گواه همین تسریع خطرناک است.
نقش مهاجرت و افزایش جمعیت در تسریع فاجعه
زارع هشدار می‌دهد که افزایش جمعیت (حدود یک میلیون نفر مهاجر طی کمتر از ۱۰ سال در غرب تهران و البرز) و نیاز به آب، تخلیه آب‌های زیرزمینی را تشدید کرده و در نتیجه، روند لرزه‌ها را تسریع می‌کند. او می‌گوید نمود خطرناک این وضعیت، وقوع زلزله‌ای با بزرگای بیش از ۶ ریشتر در همین منطقه است که صدمات قابل ملاحظه‌ای به بار خواهد آورد. پژوهشگاه زلزله حتی در حال بررسی این فرضیه ترسناک است که آیا مداخلات انسانی می‌تواند محرک زلزله‌ای به بزرگی ۷ ریشتر باشد یا خیر؟
زلزله تهران: حتمی، آخرالزمانی و ویرانگرتر از انتظار!
فریبرز ناطقی‌الهی، دیگر کارشناس برجسته زلزله، آب پاکی را روی دست همه می‌ریزد: “زلزله بزرگ تهران حتمی است.” او با اشاره به هشدار ۴۰ ساله دانشمندان داخلی و خارجی می‌گوید: “این زلزله آخرالزمانی خواهد بود… اگر رخ دهد، تمدن تهران به پایان می‌رسد.” چرا؟ به دلیل تراکم جمعیت وحشتناک (بیش از ۱۳ میلیون نفر روی گسل‌ها)، ۹ میلیون ساختمان فاقد اسکلت و غیرمقاوم در کشور، بافت فرسوده گسترده، کوچه‌های باریک، بیمارستان‌های ناکافی و وضعیت امدادرسانی نامناسب.
دوره بازگشت ۱۵۸ ساله تمام شده، زلزله بعدی قوی‌تر است!
ناطقی‌الهی نکته هولناک دیگری را یادآوری می‌کند: دوره بازگشت زلزله بزرگ تهران (بر اساس آخرین زلزله ۱۸۵۰ میلادی در دماوند) حدود ۱۵۸ سال تخمین زده شده بود که اکنون از آن عبور کرده‌ایم. او هشدار می‌دهد: “اینکه زلزله در موعد مقرر رخ نداده، خوب نیست، شاید غضب الهی است! چون انرژی تجمع‌یافته بیشتر می‌شود و زلزله بعدی با شدت بیشتری رخ خواهد داد. اگر ۴۰ سال قبل منتظر زلزله ۷ ریشتری بودیم، حالا باید منتظر ۷.۱ یا ۷.۲ ریشتری باشیم.” (برای مقایسه، زلزله ۶.۶ ریشتری بم ۲۶ هزار کشته داشت، پیش‌بینی تلفات زلزله بزرگ تهران ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار نفر است!)
بی‌توجهی ۴۰ ساله و ضرورت اقدام فوری
متاسفانه به گفته ناطقی‌الهی، با وجود ۴۰ سال هشدار مداوم، “حاکمیت اصلاً توجهی به زلزله ندارد” و اقدامات شهرداری‌ها “جنبه نمایشی” داشته و نتیجه‌ای در برنداشته است. او خواستار برخورد جدی با مسئولان کم‌کار و سرمایه‌گذاری واقعی بر مقاوم‌سازی و مدیریت بحران، مانند تجربه موفق مکزیک پس از زلزله ۱۹۸۵ شد.
لرزش‌های گاه‌به‌گاه مانند زلزله اخیر ماهدشت، فقط یادآوری‌های کوچکی از فاجعه‌ای عظیم هستند که به گفته تمام شواهد علمی، در کمین پایتخت ایران نشسته است. آیا این بار هشدارها جدی گرفته خواهد شد؟
منبع/ فرارو
