عوامل موثر بر قیمت جهانی طلا

قیمت جهانی طلا همواره در حال نوسان است و عوامل متعددی بر آن تاثیر می‌گذارند. در این مقاله، به زبان ساده بررسی می‌کنیم که چه عواملی باعث تغییرات قیمت طلا در بازارهای جهانی می‌شوند. هدف ما این است که شما، با شناخت و درک عوامل موثر بر قیمت جهانی طلا دلایل این نوسانات را بهتر بشناسید و بتوانید در مورد حفظ ارزش دارایی‌های خود آگاهانه‌تر عمل کنید.

کدام عوامل بر قیمت جهانی طلا تاثیر دارند؟

قیمت جهانی طلا تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله نرخ بهره، تورم، نوسانات دلار و تنش‌های ژئوپولیتیکی قرار دارد. همچنین میزان تقاضا برای طلا در بازارهای جهانی و سیاست‌های بانک‌های مرکزی نیز از عوامل مؤثر بر قیمت جهانی طلا هستند. در ادامه تمامی این عوامل رو توضیح داده‌ایم.

۱) تقاضا برای طلا

همچون هر کالای دیگری، قیمت طلا در وهله اول تحت تاثیر مستقیم قانون عرضه و تقاضا قرار دارد. زمانی که تقاضا برای طلا از عرضه آن پیشی می‌گیرد، قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کنند.

جواهرسازی

بخش قابل توجهی از تقاضای جهانی طلا، مربوط به صنعت جواهرسازی است. کشورهایی مانند هند و چین، با فرهنگ غنی استفاده از طلا در مراسم و هدیه دادن، بازیگران اصلی این بخش هستند. رونق اقتصادی و افزایش قدرت خرید مردم در این کشورها، تقاضا برای جواهرات و در نتیجه قیمت طلا را افزایش می‌دهد.

سرمایه‌گذاری

طلا دارایی امن برای حفظ ارزش پول در دوران بی‌ثباتی اقتصادی و تورم است. سرمایه‌گذاران خرد و کلان، از طریق خرید طلای فیزیکی (شمش و سکه)، صندوق‌های قابل معامله بورسی مبتنی بر طلا (ETF) و حتی ارزهای دیجیتال با پشتوانه طلا، به این بازار ورود می‌کنند. افزایش نااطمینانی‌ها، تقاضای سرمایه‌گذاری برای طلا را بالا می‌برد.

بانک‌های مرکزی

طلا در بانک‌های مرکزی کشورها، بخشی از ذخایر ارزی است. در سال‌های اخیر، تمایل بانک‌های مرکزی به افزایش ذخایر طلای خود افزایش یافت. این رویکرد به‌ویژه در کشورهای نوظهور، راهی برای کاهش وابستگی به دلار آمریکا و تنوع‌بخشی به دارایی‌ها است. این خریدها، تقاضای قابل توجهی را به بازار اضافه می‌کند و یکی از عوامل موثر بر قیمت جهانی طلا محسوب می‌شود.

مصارف صنعتی و تکنولوژی

طلا به دلیل خواص فیزیکی منحصربه‌فرد خود (رسانایی بالا و مقاومت در برابر خوردگی) در صنایع مختلفی از جمله الکترونیک (ساخت گوشی‌های هوشمند و کامپیوتر)، دندانپزشکی و هوافضا کاربرد دارد. اگرچه سهم این بخش از کل تقاضا کمتر است، اما رشد صنایع پیشرفته تقاضا برای طلا را در آینده تحت تاثیر قرار می‌دهد.

۲) عرضه برای طلا

افزایش عرضه نسبت به تقاضا، منجر به کاهش قیمت خواهد شد. اما چه عواملی بر این دو کفه ترازو تاثیر می‌گذارند؟ درک این دینامیک‌های عرضه و تقاضا بخش مهمی از شناخت عوامل موثر بر قیمت جهانی طلا است.

استخراج از معادن

بخش عمده عرضه طلا از طریق استخراج از معادن تامین می‌شود. کشورهای چین، استرالیا، روسیه، آمریکا و کانادا از بزرگترین تولیدکنندگان طلا در جهان هستند. عواملی مانند کشف معادن جدید، هزینه‌های استخراج، مسائل زیست‌محیطی، اعتصابات کارگری و بی‌ثباتی سیاسی در کشورهای تولیدکننده، بر میزان تولید و عرضه طلا تاثیر می‌گذارد. 

جالب است بدانید که اگر قیمت طلا به شدت کاهش یابد، استخراج از برخی معادن با هزینه بالا، دیگر صرفه اقتصادی نخواهد داشت. این امر با کاهش عرضه، به تعدیل قیمت کمک می‌کند.

بازیافت طلا

بازیافت طلای قدیمی (جواهرات کهنه، قطعات الکترونیکی) نیز بخشی از عرضه جهانی را تشکیل می‌دهد. معمولا در زمان افزایش قیمت طلا، انگیزه برای فروش و بازیافت طلای قدیمی بیشتر می‌شود.

فروش توسط بانک‌های مرکزی

در برخی موارد، بانک‌های مرکزی ممکن است تصمیم به فروش بخشی از ذخایر طلای خود بگیرند. این امر عرضه را در بازار افزایش می‌دهد. این تصمیمات معمولا تحت تأثیر سیاست‌های پولی و نیازهای ارزی کشورها اتخاذ می‌شود.

۳) تاثیر دلار، تورم و نرخ بهره

وضعیت کلی اقتصاد جهانی و سیاست‌های پولی اتخاذ شده توسط بانک‌های مرکزی قدرتمند، به‌ویژه فدرال رزرو آمریکا، از مهم‌ترین عوامل موثر بر قیمت جهانی طلا هستند.

ارزش دلار آمریکا

قیمت جهانی طلا معمولا به دلار آمریکا قیمت‌گذاری و معامله می‌شود. بین ارزش دلار و قیمت طلا اغلب یک رابطه معکوس وجود دارد. یعنی زمانی که ارزش دلار آمریکا در برابر سایر ارزها تقویت می‌شود، خرید طلا برای سرمایه‌گذارانی که از ارزهای دیگر استفاده می‌کنند گران‌تر تمام شده و تقاضا کاهش می‌یابد. این موضوع منجر به افت قیمت طلا می‌شود.

 بالعکس، تضعیف دلار آمریکا، طلا را برای خریداران خارجی ارزان‌تر کرده و تقاضا و قیمت آن را بالا می‌برد. شاخص دلار (DXY) که ارزش دلار را در برابر سبدی از ارزهای معتبر جهانی می‌سنجد، یکی از معیارهای مهم برای تحلیلگران بازار طلاست. این رابطه معکوس از عوامل موثر بر قیمت جهانی طلا به شمار می‌رود.

تورم

تورم به معنای کاهش قدرت خرید پول و افزایش عمومی سطح قیمت‌هاست. در شرایط تورمی، سرمایه‌گذاران برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به سمت طلا هجوم می‌آورند؛ چراکه طلا معمولا ارزش ذاتی خود را در بلندمدت حفظ می‌کند. بنابراین، افزایش انتظارات تورمی یا نرخ تورم واقعی، معمولا با افزایش قیمت طلا همراه است.

نرخ بهره

نرخ بهره، به ویژه نرخ بهره تعیین شده توسط فدرال رزرو، تاثیر قابل توجهی بر قیمت طلا دارد. طلا یک دارایی بدون بازده ذاتی است. با افزایش نرخ بهره، نگهداری دارایی‌هایی مانند اوراق قرضه دولتی که سود پرداخت می‌کنند، جذابیت بیشتری نسبت به نگهداری طلا دارد. برعکس، در محیطی با نرخ بهره پایین یا منفی، جذابیت طلا یک سرمایه‌گذاری جایگزین افزایش می‌یابد.

رشد اقتصادی و رکود

 در دوران رشد و رونق اقتصادی، سرمایه‌گذاران معمولا به سمت دارایی‌های پرریسک‌تر مانند سهام گرایش پیدا می‌کنند و تقاضا برای طلا که دارایی امنی است، کاهش یابد. اما در دوران رکود اقتصادی یا پیش‌بینی رکود، نااطمینانی افزایش یافته و سرمایه‌گذاران برای محافظت از سرمایه خود به طلا پناه می‌برند که این امر قیمت آن را تقویت می‌کند.

۴) بحران‌های ژئوپلیتیکی و نااطمینانی‌های جهانی

طلا در زمان‌های بحران و بی‌ثباتی، در سبد سرمایه‌گذاری، نقش بیمه را ایفا می‌کند.

تنش‌های سیاسی و جنگ

 هرگونه تنش سیاسی، درگیری‌های نظامی، جنگ، یا حتی تهدید به جنگ، به ویژه اگر کشورهای با اقتصادهای مهم در آن دخیل باشند، باعث افزایش شدید تقاضا برای طلا می‌شود. سرمایه‌گذاران در این شرایط، پناهگاهی برای فرار از ریسک بازارهای مالی می‌خواهند و طلا این نقش را به خوبی ایفا می‌کند. در چنین شرایطی علت افزایش قیمت جهانی طلا اغلب به جستجوی سرمایه‌گذاران برای پناهگاهی امن بازمی‌گردد.

بحران‌های مالی و اقتصادی

 بحران‌های بانکی، سقوط بازارهای سهام، یا هرگونه شوک اقتصادی بزرگ دیگر، هجوم سرمایه‌گذاران به سمت طلا را در پی دارد. تاریخ نشان داده است که در چنین دورانی، طلا عملکرد بهتری نسبت به بسیاری از دارایی‌های دیگر خواهد داشت. این نااطمینانی‌ها همواره جزو عوامل موثر بر قیمت جهانی طلا است.

همه‌گیری‌ها و بلایای طبیعی

 رویدادهای غیرمنتظره و بزرگی مانند همه‌گیری جهانی ویروس کرونا، به دلیل ایجاد نااطمینانی گسترده در مورد آینده اقتصاد، تقاضا برای طلا را به شدت افزایش دهد. البته باید توجه داشت که واکنش طلا به این رویدادها همیشه یکسان نیست و به گستردگی، مدت زمان و میزان تاثیرگذاری بحران بر اقتصاد جهانی بستگی دارد.

۵) احساسات سرمایه‌گذاران

روانشناسی بازار و احساسات غالب سرمایه‌گذاران نیز می‌تواند بر نوسانات کوتاه‌مدت قیمت طلا تاثیر بگذارد.

جریان ورود و خروج سرمایه از صندوق‌های ETF

 صندوق‌های قابل معامله مبتنی بر طلا (ETF) به سرمایه‌گذاران اجازه می‌دهند تا بدون نیاز به خرید و نگهداری طلای فیزیکی، روی طلا سرمایه‌گذاری کنند. جریان ورود سرمایه به این صندوق‌ها نشان‌دهنده افزایش تقاضا و خوش‌بینی نسبت به آینده طلا است و می‌تواند قیمت را بالا ببرد. برعکس، خروج سرمایه از این صندوق‌ها، سیگنال منفی تلقی می‌شود.

گزارش‌های تحلیلی و پیش‌بینی‌ها

 گزارش‌ها و تحلیل‌های منتشر شده توسط بانک‌ها، موسسات مالی معتبر و تحلیلگران برجسته، روی احساسات بازار و تصمیمات سرمایه‌گذاران اثر دارد. همچنین، تلاش برای پیش بینی قیمت جهانی طلا توسط تحلیل‌گران و تاثیر آن بر رفتار جمعی، در این بخش قابل بررسی است.

معاملات الگوریتمی و سفته‌بازی

 در بازارهای مدرن، بخش قابل توجهی از معاملات توسط الگوریتم‌ها و با هدف کسب سود از نوسانات کوتاه‌مدت انجام می‌شود. این نوع معاملات به تشدید نوسانات قیمت کمک می‌کند. این احساسات، گرچه گاهی کوتاه‌مدت است، اما می‌توانند یکی از عوامل موثر بر قیمت جهانی طلا باشند.

تاثیر قیمت جهانی طلا بر بازار داخلی

برای ما ایرانیان، درک عوامل موثر بر قیمت جهانی طلا از آن جهت اهمیت مضاعف دارد که قیمت طلا و سکه در بازار داخلی، ارتباط مستقیمی با قیمت جهانی اونس طلا و همچنین نرخ ارز (به ویژه دلار) در بازار آزاد دارد. در اینجا، تاثیر انس جهانی بر قیمت طلا ایران به وضوح قابل مشاهده است. به‌طور ساده، قیمت یک قطعه سکه یا یک گرم طلای ۱۸ عیار در ایران، تابعی از حاصل‌ضرب قیمت جهانی یک اونس طلا (بر حسب دلار) است. البته با در نظر گرفتن هزینه‌های جانبی مانند حق ضرب سکه، مالیات ارزش افزوده (در برخی موارد) و حباب قیمتی ناشی از عرضه و تقاضای داخلی.

بنابراین، هر عاملی که قیمت جهانی طلا را تحت تاثیر قرار دهد و هر عاملی که نرخ دلار در بازار ایران را تغییر دهد، مستقیما بر قیمت طلا در جیب من و شما تاثیرگذار خواهد بود. علاوه‌بر این، بی‌ثباتی‌های اقتصادی داخلی، ریسک‌های سیاسی و انتظارات تورمی در داخل کشور نیز به نوسانات بیشتر و ایجاد حباب در بازار طلای ایران دامن می‌زنند. 

جمع‌بندی

قیمت طلای جهانی از تعامل تعداد زیادی از عوامل اقتصادی، سیاسی و روانی شکل می‌گیرد. این عوامل به ندرت به‌صورت مجزا عمل می‌کنند و اغلب بر یکدیگر تاثیرگذارند. درک عوامل موثر بر قیمت جهانی طلا برای هر کسی که به دنبال سرمایه‌گذاری سودده یا حتی حفظ ارزش دارایی‌های خود است، ضرورت دارد.

سوالات متداول