معروفترین جواهرات ایران چیست و مربوط به کدام دوره تاریخی است؟
ایران، سرزمینی با تاریخ چند هزار ساله و فرهنگی غنی، همواره مهد هنرهای زیبا و صنایع دستی بوده است؛ جواهرسازی و ساخت آثار مختلف یکی از برجستهترین جلوههای این هنر به شمار میرود. از دوران باستان تا دورههای مختلف پادشاهی، شاهان و بزرگان ایران با ساخت و گردآوری جواهراتی منحصر به فرد نه تنها شکوه و عظمت خود را به نمایش گذاشتند، بلکه این اشیاء گرانبها را به نمادی از هویت فرهنگی، قدرت سیاسی و ثروت ملی تبدیل کردند. مجموعه جواهرات سلطنتی ایران، که از دهها هزار قطعه سنگهای قیمتی، طلا، نقره و مروارید تشکیل شده، داستانی از تاریخ، هنر و فناوری را بازگو میکند.
جواهرات ایران، فراتر از زیبایی ظاهری، حامل پیامهای فرهنگی، سیاسی و تاریخی هستند که در قالب تاجها، شمشیرها، گردنبندها و دیگر اشیاء تزئینی جلوهگر شدهاند. این آثار علاوه بر ارزش مادی از نظر معنوی هم ارزش زیادی دارند. امروز، این گنجینههای بیبدیل در خزانه ملی جواهرات ایران محفوظ هستند. آشنایی با این جواهرات فرصتی ایجاد میکند که ایرانیان با تاریخ پرشکوه و فرهنگ غنی کشور خود از دریچهای متفاوت آشنا شوند.
معروفترین جواهرات ایران
ایران یکی از ارزشمندترین جواهرات سلطنتی جهان را دارد که از دوران صفویه تا پهلوی جمعآوری و اکنون در خزانهای ملی نگهداری میشوند. این جواهرات شامل تاجها، یقهآویزها، شمشیرها و میز و ظروف منقوش به سنگهای گرانبها هستند که هر یک نماد قدرت، فرهنگ و هنر ایرانیاند. این مجموعه نهتنها جلوهای از شکوه و ثروت، بلکه جزئی از پشتوانه اقتصادی کشور نیز محسوب میشود.
خزانهٔ جواهرات ملی ایران، واقع در خیابان فردوسی تهران و زیر نظر بانک مرکزی، هماکنون به شکل موزه برای بازدیدکنندگان قابلدسترسی است. این نمایشگاه پس از وقفهای، همزمان با انقلاب ۱۳۵۷ مجدداً از اوایل دههٔ ۱۳۹۰ به روی عموم گشوده شد . اثر برجستهای همچون تخت طاووس، دریای نور، کوهر نور و جواهرات پهلوی در کنار شمشیرها و کمربند طلایی بخشهایی از این مجموعه جواهرات تاریخی را تشکیل میدهند.
تاج پهلوی
تاج پهلوی، تاجی ساخت دست جواهرسازان ایرانی به دستور رضاشاه است که برای نخستین بار در تاجگذاری وی در سال ۱۳۰۵ شمسی به کار رفت. این تاج از طلا، نقره و مخمل سرخ تشکیل شده و بیش از ۳۳۰۰ قطعه الماس، مروارید، زمرد و یاقوت روی آن نصب شدهاند. وزن کل این تاج چیزی حدود دو کیلوگرم است. این تاج همچنین در تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی در سال ۱۳۴۶ هم مورد استفاده قرار گرفت و یکی از نمادهای رسمی و ملی دوران پهلوی شد. پس از انقلاب، این تاج به همراه سایر جواهرات سلطنتی در خزانه بانک مرکزی نگهداری شد و اکنون در معرض دید عموم قرار دارد.
تخت طاووس (تخت خورشید)
تخت طاووس یا همان “خورشید”، تاجی بزرگ و پرنقش است که در دوره قاجاریه به دستور فتحعلیشاه ساخته شد. این تخت با بیش از ۲۷٬۰۰۰ قطعه جواهر تزیین شده و محور اصلی آن طرح خورشیدی بوده که بهصورت تاج بر سر تخت نشسته است . نام “تخت طاووس” در پی ازدواج شاه با بانوی مشهور “طاووستاجالدوله” مشهور شد، اما برخلاف برداشت برخی، با تخت مشهور مغولی در هند هیچ ارتباط مستقیمی ندارد.
جقه نادری
جقه نادری یکی از نمادهای دوران نادرشاه است؛ این جقه (تیغه کوچک تاج یا جلوه) با الماسها و زمردهای تزئینی در دوره قاجاریه بازطراحی شد. این اثر نمایانگر انتقال میراث نظامی نادرشاه به حکومت قاجار است و هماکنون همراه با دیگر جواهرات باستانی در خزانه ملی نگهداری میشود.
کره جواهرنشان
کره جواهرنشان، اثری متعلق به ناصرالدینشاه است که در سال ۱۲۹۹ قمری ساخته شد. این کره حدود ۵۱٬۰۰۰ سنگ جواهری دارد و زمیننما روی آن با زمردها و دریاهنگهای دیگر منقوش شده است .این اثر یکی از شاهکارهای هنر جواهرکاری ایرانی است و جلوهٔ قدرت جهانی ایران را در آن دوره منعکس میکند. این کره در خزانه ملی و در معرض دید عموم قرار دارد.
الماس دریای نور
دریای نور یکی از بزرگترین الماسهای صورتی جهان با وزن حدود ۱۸۲ قیراط است. این نگین در زمان فتحعلیشاه قاجار در تاج سلطنتی نقش بست و گفته میشود روزگاری بخشی از کوه نور بوده است .پس از فتحعلیشاه، این الماس به خزانه ملی منتقل شد و همچنان در ایران نگهداری و به صورت عمومی نمایش داده میشود.
شمشیر نادری
شمشیر نادری نمادی از اقتدار نظامی نادرشاه است. این شمشیر با نگینهای الماس و زمرد تزیین شده و به او تعلق داشت. پس از پایان سلطنت افشاریان، این شمشیر وارد مجموعه قاجاریه شد و هماکنون همراه با سایر تجهیزات سلطنتی در خزانه قرار گرفته است.
گردنبند فرح پهلوی
گردنبند فرح پهلوی، یکی از جواهرات لوکس الهامگرفته از طراحی فرانسوی است که شامل الماس، یاقوت و زمرد برای ملکه پهلوی ساخته شد. این گردنبند هماکنون در خزانهٔ ملی به نمایش درآمده است.
تاج فرح پهلوی
تاج فرح پهلوی ساختهشده توسط کارخانه ونکلیف و آرپلز است. این تاج شامل ۳۶ زمرد، ۱۰۵ مروارید، ۳۴ یاقوت، ۱۴۶۹ الماس و دو اسپنل میشود. وزن آن حدود دو کیلوگرم است. این تاج در مراسم تاجگذاری محمدرضا شاه استفاده شد و پس از انقلاب نیز محفوظ ماند. تاج فرح پهلوی اکنون در خزانه بانک مرکزی قرار دارد.
کمربند زرین
کمربند زرین متعلق به ناصرالدینشاه است. طول آن ۱۱۹ سانتیمتر و دارای یک زمرد ۱۷۶ قیراط و ۲۰۵ الماس است. این کمربند نشان قدرت و ثروت شاه است و امروزه همچون دیگر اشیا، در خزانه ملی فعلی بانک مرکزی نگهداری میشود.
شنل جواهرنشان فرح پهلوی
شنل فرح پهلوی با نگینهای جواهر تزئین شده و در تاجگذاری او نمایش داده شد. پس از انقلاب، این شنل نیز مانند سایر اشیا سلطنتی محفوظ باقی ماند و اکنون بخشی از نمایشگاه خزانه ملی نگهداری میشود.
معروفترین جواهرات ایران کجا نگهداری میشوند؟
همه این جواهرات ارزشمند در خزانه ملی جواهرات ایران نگهداری میشوند؛ این خزانه در زیرزمین ساختمان بانک مرکزی در خیابان فردوسی تهران قرار دارد. موزه جواهرات ملی تحت حفاظت فنی و امنیتی بالاست و بازدید آن برای عموم امکانپذیر است؛ از سال ۱۳۹۲ بازگشایی شده و در حال حاضر چهار روز در هفته (شنبه تا سهشنبه) قابلبازدید است. این مجموعه نه تنها اهمیت اقتصادی دارد بلکه جلوهای از تاریخ، هنر و هویت ملی ایرانیان است.
نتیجهگیری
جواهرات سلطنتی ایران نه تنها جلوهای از شکوه و ثروت تاریخی این سرزمین هستند، بلکه پنجرهای به دنیای هنر، فرهنگ و قدرت سیاسی دورانهای مختلف به شمار میروند. هر قطعه از این مجموعه ارزشمند، حامل داستانی است که میراث غنی ایران را در قالب سنگهای قیمتی و طراحیهای هنرمندانه بازگو میکند. حفاظت و نگهداری این جواهرات در خزانه ملی، نه تنها حفظ یک میراث ملموس بلکه پاسداری از هویتی فرهنگی و تاریخی بوده که باید به نسلهای آینده منتقل شود.
این مجموعه جواهرات الهامبخش پژوهشگران، هنرمندان و همه علاقهمندان به فرهنگ ایران است. شناخت و قدرشناسی از این آثار، ما را به درک بهتر ارزشهای تاریخی و فرهنگی ایران سوق میدهد. همچنین به ما یادآوری میکند که تاریخ یک ملت در نگینهای درخشان گذشتهاش همواره زنده است.
سؤالات متداول
بله، موزه جواهرات ملی ایران در تهران باز است. بازدیدکنندگان میتوانند از نزدیک این مجموعه ارزشمند را ببینند. ساعات بازدید معمولاً در روزهای شنبه تا سهشنبه است. اما بهتر است قبل از مراجعه از وضعیت باز بودن آن اطمینان حاصل کنید.
ارزش جواهرات سلطنتی ایران به میلیاردها دلار میرسد و شامل هزاران قطعه سنگهای قیمتی گرانبها، طلا و مروارید است که از نظر تاریخی و هنری بینظیر هستند. این مجموعه نه تنها از نظر مالی بلکه از حیث فرهنگی و تاریخی نیز بسیار ارزشمند است.
معروفترین جواهرات ایران در خزانه ملی جواهرات واقع در بانک مرکزی ایران در خیابان فردوسی تهران نگهداری و در موزهای اختصاصی به نمایش گذاشته میشوند. این مکان محل حفظ و نمایش گنجینهای از جواهرات سلطنتی و تاریخی ایران است.
