بورس کالا چیست؟ راهنمای صفر تا صد سرمایه‌گذاری در بورس کالا
بورس کالا را می‌توانیم به‌عنوان بازاری معرفی کنیم که در آن کالاهای ارزشمند عرضه می‌شوند. در این بستر، خریداران این امکان را دارند تا بدون دردسر و دشواری، اقدام به خرید این کالاها کنند. این بازار به‌منظور رفع نیازهای اقتصادی و حل مشکلات بازار کالاها، نظیر نوسانات قیمت و ناکارآمدی‌های بازار سنتی، پدید آمدد. کارشناسان با ارزیابی کالاها و قیمت‌گذاری، آن‌ها را به خریداران ارائه می‌دهند. در این مقاله توضیح خواهیم داد که بورس کالا چیست و چه مزایایی دارد.
بورس کالا یعنی چه؟
در پاسخ به سوال «بورس کالا چیست؟» باید بگوییم که بورس کالا یکی از پنج بورس فعال در ایران به شمار می‌آيد که به منظور برطرف کردن نقص‌های بازار سنتی و توسعه مبادلات کالایی ایجاد شد. تاسیس این بازار در سال ۱۳۸۲ توسط شورای عالی بورس صورت گرفت و با ادغام بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی در آذرماه ۱۳۸۵، شرکت بورس کالای ایران تشکیل شد و از مهر ۱۳۸۶ زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت خود را آغاز کرد.
در ایران، نخستین گام برای فعالیت بورس‌های کالایی با هدف ایجاد بازاری رقابتی و کارآمد و جلوگیری از رانت‌خواری و فرار مالیاتی در قانون برنامه پنج‌ساله سوم توسعه برداشته شد. بورس کالا، فضایی قانونمند بوده که عرضه‌کنندگان و تقاضاکنندگان برای خرید و فروش کالاها در آن فعالیت می‌کنند و هدف آن ایجاد بستری جامع برای مبادلات کالایی است.
بیشتر بخوانید: ۳ پیشنهاد جذاب برای خرید طلا با یک میلیون تومان
ضرورت پیدایش بورس کالا ایران
از آنجایی که بازار سنتی ایراداتی داشت که نیازهای جامعه را برآورده نمی‌کرد، بورس کالا با هدف تشکیل بستری کامل و قانونمند شکل گرفت. از جمله دلایل تشکیل این بازار، می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم:
- فقدان سازمانی معتبر برای تعیین قیمت‌ها با ضمانت اجرایی؛
- عدم وجود مقررات استاندارد برای قیمت‌گذاری؛
- غیرقابل‌پیش‌بینی بودن نرخ‌های آتی؛
- احتمال وقوع تقلب و کلاه‌برداری؛
- کمبود داده‌ها.
ویژگی‌ها و مزایای بازار بورس کالا در مقایسه با بازار سنتی
افراد بخش‌های مختلف پس از تشکیل بورس کالا، در این بازار که در مقایسه با بازار سنتی مزایای زیادی دارد، اقدام به معاملات محصولات تولیدی خود کردند. این مزایا عبارتند از:
- معاملات یکپارچه، قانونمند، تحت نظارت، عادلانه و با هزینه کم؛
- شفافیت در معاملات و حذف عوامل موثر بر ایجاد رانت؛
- کاهش هزینه‌های معاملاتی به‌دلیل وجود بازار مستقیم؛
- وجود مراجع خاص برای حل و فصل سریع‌تر اختلافات؛
- ابزارهای مالی متنوع برای تامین مالی شرکت‌ها؛
- امکان مدیریت و انتقال ریسک؛
- انجام معاملات با سرعت و امنیت بیشتر؛
- تضمین کیفیت، کمیت، مبلغ و زمان معامله؛
- شفافیت در تعیین قیمت از طریق مزایده حضوری و حذف رانت؛
- پذیرش کالا تنها با داشتن استانداردهای الزامی؛ تضمین‌کننده کیفیت؛
- امکان طراحی ابزارهای مالی جدید برای بازارهای مختلف با توجه به شرایط جدید.
به‌طور کلی، این بازار هدف خود را ایجاد بستری مدرن و معتبر در کشور قرار داده که وظیفه اصلی آن قیمت‌گذاری کالاهای فیزیکی و فراهم کردن بستری امن برای خرید و فروش است. بورس کالا با در نظر گرفتن تحولات سبک زندگی و نیازهای متنوع جامعه، جهت مدیریت ریسک و رفع نقاط ضعف، ابزارهای معاملاتی مختلف را توسعه داده و طراحی می‌کند.
معامله بورس کالا شامل چیست؟
بسیاری از مردم به علت رواج خرید خودرو از بورس کالا در دوران اخیر، آگاهی از سایر محصولات عرضه شده در این بازار ندارند؛ در حالی که طیف کالاهای قابل معامله در بورس بسیار گسترده‌تر از این مورد است و بورس کالا محدود به خودرو نمی‌شود. کالاهای مهم بورس کالا که بازدهی قابل توجهی را برای سرمایه‌گذاران داشته‌اند عبارتند از:
- فرآورده های نفتی و محصولات پتروشیمی
- محصولات صنعتی و معدنی
- محصولات کشاورزی
- بازار مشتقه و مالی
- کالاهای بازار فرعی
تنوع محصولات عرضه شده در بورس کالا، فرصت‌های سرمایه‌گذاری متعددی را برای علاقه‌مندان فراهم می‌کند.
انواع قراردادها در بورس کالای ایران
در ادامه، انواع قراردادها را در بورس کالای ایران توضیح می‌دهیم:
- قرارداد نقدی (Spot): خریدار با پرداخت تمام مبلغ به همراه کارمزد، محصول را در مدت حداقل سه روز تحویل می‌گیرد.
- قرارداد سلف (Forward): مبلغ را خریدار پرداخت می‌کند؛ اما تحویل محصول در آینده و طبق زمان توافق‌شده در قرارداد صورت می‌گیرد.
- قرارداد نسیه (Credit): خریدار می‌تواند مبلغ تعیین شده را نسیه و در زمان‌بندی معین بپردازد و کالا را در مدت سه روز تحویل بگیرد.
- قرارداد آتی: همه امور معامله از پرداخت وجه تا تحویل کالا در آینده و طبق قیمت تعیین شده بین طرفین انجام می‌شود.
- قرارداد اختیار معامله (Option): یک نفر با خرید اختیار معامله فرد دیگر، می‌تواند اختیاردار خرید یا فروش باشد. این قرارداد در دو مدل مختلف اختیار خرید و اختیار فروش وجود دارد.
- قرارداد سلف موازی استاندارد: مقدار معینی کالا با پرداخت نقدی به فروش می‌رسد و خریدار می‌تواند معادل کالای خریداری‌شده را مجددا بفروشد.
بیشتر بخوانید: بهترین نوع طلا برای پس‌انداز کدام است؟
جمع بندی
در این مقاله در رابطه با سوال بورس کالا چیست؟ گفتیم این بازارها با افزایش شفافیت در کشف قیمت و ارائه تضمین‌های لازم برای معامله‌گران، توانستند مزایای اقتصادی متعددی را ایجاد کنند. یکی از برنامه‌های بورس کالای ایران رفع چالش‌ها و ایجاد محیطی امن و تحت نظارت برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان است. این بازار با ایجاد فضای شفاف و حذف واسطه‌ها، موجب پایبندی به تعهدات و کاهش ریسک‌های خرید شد و توانست به‌خوبی محدودیت‌ها و نقاط ضعف بازار سنتی را برطرف کند. این اقدامات به کنترل بهتر بازار و انجام معاملات سالم کمک کرد و هدف اصلی بورس کالای ایران را محقق ساخت.
سوالات متداول
منظور از بورس کالا بازاری پیشرفته و نظام‌مند است. کالاها را در این بستر، مطابق با عرضه و تقاضا، قیمت‌گذاری و عرضه می‌کنند.
در بورس کالا، کالاها پس از بررسی کامل و تایید اصل بودن عرضه می‌شوند، و پرداخت وجه توسط اتاق پایاپای انجام شده و تسویه طبق قرارداد صورت می‌گیرد، که موجب اعتماد و امنیت سرمایه‌گذاری می‌شود.
مزایای این بازار شامل شفافیت، امنیت، تضمین کیفیت کالا، حذف واسطه‌ها، کاهش ریسک و امکان پوشش ریسک با ابزارهای مالی است.
