صندوق رفاه دانشجویی زیر ذره بین مجلس؛ وام شهریه به دانشجویان افزایش یافت؟

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به ارزیابی عملکرد قانون بودجه سال ۱۴۰۳ در حوزه آموزش عالی و تحقیقات پرداخته است. بخشی از این گزارش به وضعیت صندوق‌های رفاهی دانشجویی و عملکرد قانونی آن‌ها اختصاص دارد؛ زیرا بند «ب» تبصره «۱۲» قانون بودجه سال ۱۴۰۳ به موضوع واریز ۱۰۰ درصد از وجوه بازپرداخت وام‌های شهریه دانشجویی به خزانه‌داری کل کشور مربوط می‌شود.

بر اساس این قانون؛ «صد در صد (%۱۰۰) وجوه اداره شده پرداختی از محل بازپرداخت وام‌ های شهریه دانشجویی از سال ۱۳۸۵ تا سال ۱۴۰۲ به خزانه‌داری کل کشور واریز می‌شود. وجوه مذکور تا سقف سه هزار میلیارد (۳،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال به صندوق‌های رفاه دانشجویی به‌عنوان کمک، جهت افزایش منابع مالی صندوق‌های مزبور اختصاص می‌یابد تا مطابق اساسنامه مصوب، برای پرداخت وام شهریه به دانشجویان دانشگاه‌های دولتی و دانشگاه آزاد اسلامی براساس سرانه دانشجویی و سایر پرداخت‌های رفاهی دانشجویی و مازاد هزینه تحصیلی دانشجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور و ایثارگران و فرزندان آن‌ها و افرادی که تحت پوشش هیچ نهادی نیستند به تشخیص کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی کشور به مصرف برسد».

کل اعتبار وجوه اداره‌شده صندوق‌های رفاه دانشجویان تا ۱۳۹۵ به‌عنوان آخرین سال حدود ۸۰۰ میلیارد تومان بوده است. بازپرداخت این منابع ازسوی دانشجویان از سال ۱۳۹۸ تا پایان سال ۱۴۰۲ به‌طور کامل محقق شده‌است. یعنی از سال ۱۳۹۵ هر ساله به‌طور میانگین ۲۰ درصد از این اعتبار وصول شده‌است. میزان اعتبارات باقیمانده از کل وجوه اداره شده مربوط به سال ۱۳۹۵ نیز کمتر از ۵ میلیارد تومان است که احتمالاً تا پایان سال ۱۴۰۳ محقق خواهد شد.

در این گزارش عنوان شده است که در نظر گرفتن سقف ۳۰۰ میلیارد تومان برای بازپرداخت وجوه اداره شده به صندوق‌های رفاه، غیر واقعی است و شفافیت بودجه را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

همچنین حمایت از دانشجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی و کمیته امام خمینی (ره) مشروط به اعتبارات این بند، امری غیر ممکن است؛ زیرا اعتبار باقی‌مانده رقم بسیار ناچیزی است که امکانی برای حمایت این دانشجویان را فراهم نمی‌کند.

درحال حاضر منابع صندوق رفاه دانشجویی وزارت علوم کفاف پرداخت وام شهریه فقط به حدود ۱۰۰ هزار نفر دانشجو از کل جمعیت حدود سه میلیون نفری دانشجویان را دارد.

میزان وام‌های پرداختی صندوق‌های رفاه دانشجویان وزارتین علوم و بهداشت در سال ۱۴۰۲

صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم از محل منابع در اختیار خود در سال ۱۴۰۲ به دانشجویان دانشگاه‌های آزاد اسلامی (۶۱ میلیارد تومان)، دانشگاه دولتی (۲۷ میلیارد تومان)، دانشگاه پیام‌نور (۴۶ میلیارد تومان)، غیرانتفاعی (۳۷ میلیارد تومان) و دانشجویان دانشگاه‌ها و مؤسسات وابسته به دستگاه‌های اجرایی و تحت پوشش کمیته امداد (۳ میلیارد تومان) و در مجموع حدود ۱۷۴ میلیارد تومان پرداخت کرده است.

صندوق رفاه دانشجویان وزارت بهداشت نیز از محل منابع در اختیار خود در سال ۱۴۰۲ حدود ۳۴۳ میلیارد تومان تسهیلات به ۷۰ هزار دانشجو در قالب‌های مختلف وام دستیاری، وام شهریه، ودیعه مسکن، تولد فرزند، کمک بلاعوض و … پرداخت کرده است. همچنین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی در این میان ۳۱ میلیارد تومان وام شهریه از صندوق رفاه وزارت بهداشت دریافت کرده‌اند.

بنا به گزارش صندوق‌های رفاه دانشجویان وزارتین، درحال حاضر منابع اعتباری صندوق رفاه دانشجویان وزارت بهداشت کفاف وام‌دهی به ۳۶ درصد از دانشجویان را دارد و در بخش وزارت علوم، منابع موجود تنها برای ۷ درصد از کل حدود ۳ میلیون دانشجوی ذیل این وزارتخانه امکان استفاده از تسهیلات صندوق رفاه دانشجویان را فراهم می‌کند.

همچنین با توجه به عدم کفایت اعتبارات صندوق‌ها برای پرداخت وام شهریه به دانشجویان شهریه‌پرداز، صندوق‌های رفاه دانشجویان نیز در سال جاری قادر به ارائه وام برای این دسته از دانشجویان نبوده‌اند. این درحالی است که صندوق‌های رفاه دانشجویان براساس ماده ۳۴ «قانون الحاق موادی به قانون تنظیم‌بخشی مقررات مالی دولت» موظف به پرداخت یارانه رفاهی به دانشجویان دانشگاه‌های غیردولتی و آزاد اسلامی نیز هستند.