بررسی نهایی وضعیت تسهیلات قرض الحسنه «وام ازدواج و فرزندآوری» در سال ۱۴۰۴/ رقم جدید وام سال آینده چقدر است؟
بررسی نهایی وضعیت تسهیلات قرض الحسنه «وام ازدواج و فرزندآوری» در سال ۱۴۰۴ عنوان مطلبی است که در اندیشه معاصر می خوانید و به دنبال آن رقم جدید وام ازدواج و وام فرزندآوری برای سال آینده را شرح داده ایم ضمن اینکه لازم به یادآور است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه نوبت شب روز دوشنبه ۱۹ آذر ۱۴۰۳ صحن مجلس، در جریان رسیدگی به بخش هزینه‌‌‌ای لایحه بودجه ۱۴۰۴ کل کشور، بند «ث» تبصره ۱۵ این لایحه با عنوان «تسهیلات تکمیلی و اشتغال» را که ناظر بر سقف کلی تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه و مبالغ انفرادی تسهیلات ازدواج، فرزندآوری، ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن و… است، به تصویب اولیه رساندند.
بر اساس این بند، به‌‌‌غیر از تسهیلات فرزندآوری که رشدی ۱۰ درصدی را نسبت به قانون ۱۴۰۳ خواهد داشت، مبلغ مابقی تسهیلات (ازدواج و ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن) بدون تغییر نسبت به سال گذشته خواهد ماند.
علاوه بر این، در این بند به سقف کلی تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه نیز اشاره شده است که به موجب آن بانک مرکزی موظف است از محل سپرده‌‌‌های جاری و پس‌‌‌انداز بانک‌های عامل تا سقف ۳۵۰ همت به متقاضیان تسهیلات ذکرشده، در سال آینده اعطا کند.
قانون بودجه ۱۴۰۳ و تسهیلات ازدواج و فرزندآوری
بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۳، میزان تسهیلات انفرادی فرزندآوری برای متقاضیانی با یک فرزند، دو فرزند، سه فرزند، چهار فرزند، پنج فرزند و بیشتر به‌‌‌ترتیب معادل ۴۰ میلیون، ۸۰ میلیون، ۱۲۰ میلیون، ۱۵۰ میلیون و ۲۰۰ میلیون تومان تعیین شد. علاوه بر این، نرخ تسهیلات ازدواج نیز برای زوج‌‌‌هایی که حداکثر ۴ سال از تاریخ ازدواجشان گذشته است، ۳۰۰ میلیون تومان و برای زوجهای زیر ۲۵ سال و زوجه‌‌‌های زیر ۲۳ سال، ۳۵۰ میلیون تومان تعیین شد.
همچنین طبق بند «ث» تبصره ۱۳ قانون بودجه ۱۴۰۳، سقف کلی تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه در این سال ۲۰۰ همت عنوان شد که بر این اساس، بانک مرکزی با همکاری بانک‌های عامل موظف است تا سقف ۲۰۰ همت از سپرده‌‌‌های خود را صرف تسهیلات فرزندآوری، ازدواج، ودیعه یا خرید یا ساخت مسکن و… کنند که به دلیل اولویت تسهیلات ازدواج و فرزندآوری بر سایر تسهیلات موضوعه و کمبود منابع بانکی، عملا عمده تسهیلات خرج این دو میشود.
عملکرد بانک‌ها در تسهیلات ازدواج و فرزندآوری در سال ۱۴۰۳
در آخرین گزارش بانک مرکزی مبنی بر میزان عملکرد بانک‌ها در پرداخت تسهیلات مختلف، تا پایان آبان ماه، بانک‌ها بالغ بر ۱۲۷ همت از منابع سپرده‌‌‌ای خود را به وام ازدواج و ۲۱ همت را به تسهیلات فرزندآوری تخصیص داده‌‌‌اند که مجموع این پرداختی‌‌‌ها بیانگر تحقق ۷۵ درصدی هدف (۲۰۰ همت) است. سهم وام فرزندآوری و ازدواج از این عملکرد ۱۵۰ همتی به‌‌‌ترتیب در حدود ۱۴.۲ و ۸۵.۸درصد است که بر این اساس انتظار می‌رود تا پایان سال میزان کل تسهیلات اعطایی فرزندآوری به حدود ۲۸ همت و میزان کل تسهیلات اعطایی ازدواج به ۱۷۰ همت برسد.
لایحه ۱۴۰۴ و تسهیلات ازدواج و فرزندآوری
دولت لایحه بودجه سال آینده را به نحوی تحویل مجلس داد که سخنی از تسهیلات موضوعه قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در آن به میان نیاورده بود. با این حال در ۱۹ آذر ماه، نمایندگان مجلس به تدوین و تصویب اولیه بند «ث» تبصره ۱۳ لایحه بودجه پرداختند که به واسطه آن، سقف کلی تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه ۷۵درصد و تسهیلات انفرادی فرزندآوری ۱۰درصد افزایش یافت و نرخ مابقی تسهیلات ثابت ماند.
بر این اساس، متقاضیان وام فرزندآوری دارای یک فرزند ۴۴ میلیون، دو فرزند ۸۸ میلیون، سه فرزند ۱۳۲ میلیون، چهار فرزند ۱۶۵ میلیون و پنج فرزند و بیشتر ۲۲۰ میلیون دریافت خواهند کرد. همچنین مبلغ وام ازدواج نیز همچون سال ۱۴۰۳به میزان ۳۰۰ و ۳۵۰ میلیون تومان خواهد بود. با توجه به موضوعات ذکرشده، به‌‌‌نظر می‌رسد هدف نخست، کاهش صف طولانی متقاضیان باشد.
با این حال پرسش اینجاست که این تغییرات در بودجه ۱۴۰۴ نسبت به ۱۴۰۳، چه عملکردی را در پایان سال آینده رقم خواهد زد؟ با بررسی داده‌‌‌های بانک مرکزی، سهم وام فرزندآوری از کل تسهیلات اعطایی به بخش‌‌‌های فرزندآوری و ازدواج (۱۵۰ همت تا آبان ماه)، بالغ بر ۱۴.۲درصد بوده است. با فرض ثابت بودن این نسبت تا پایان سال و تداوم آن در سال آینده و همچنین افزایش ۱۰ درصدی تسهیلات انفرادی فرزندآوری، انتظار می‌رود که سهم وام فرزندآوری به ۱۵.۶درصد از سقف کلی تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه (۳۵۰ همت) افزایش یابد.
از این رو پیش‌بینی میشود که در پایان سال آینده، عملکرد بانک‌ها در اعطای وام فرزندآوری به ۵۴.۶ همت و وام ازدواج به ۲۹۵.۴ همت خواهد رسید. با وجود این، به‌‌‌نظر این عملکرد پاسخگوی نیاز متقاضیان نخواهد بود؛ چرا که برای پاسخ به متقاضیان در صف وام ازدواج که بالغ بر ۵۰۰هزار نفر تا الان تخمین زده شده‌‌‌اند، دست کم ۱۵۰ همت نیاز است.
چالش‌‌‌های پیش رو
با توجه به نکات ذکرشده و تجربیات پیشین، احتمال کاهش سقف کلی تسهیلات قرض‌‌‌الحسنه و مقاومت بانک مرکزی همچون سال ۱۴۰۳، به دلیل خطر تعمیق ناترازی نقدینگی در بانک‌ها وجود دارد.
همچنین با نگاهی به میزان متقاضیان ۵۰۰هزار نفره در صف و تغییرات بودجه‌‌‌ای عنوان‌شده در سال ۱۴۰۴، بیش از نیمی از تسهیلات ازدواج، هزینه متقاضیان تا به امروز ثبت‌نام‌شده خواهد شد و پیش‌بینی میشود که نیم دیگر نیز صرف اعطای وام به متقاضیانی شود که از آذر تا اسفند ماه امسال به صف متقاضیان وام ازدواج اضافه خواهند شد.
رقم جدید وام برای سال آینده اعلام شد
اندیشه معاصر نوشت: نمایندگان مجلس حین بررسی لایحه بودجه ۱۴۰۴ رقم وام ازدواج برای سال آینده را مشابه امسال تعیین کردند؛ قبلاً مرکز پژوهش های مجلس پیشنهاد داده بود سقف فردی وام ازدواج تغییر نکند.
طبق مصوبه کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۴، رقم وام ازدواج در سال آینده برای زوجهای بالای ۲۵ سال، ۳۰۰ میلیون تومان و برای زوجهای زیر ۲۳ سال ۳۵۰ میلیون تومان خواهد بود.
مجلسی ها در تلفیق درحالی سقف وام ازدواج سال آینده را برای زوج های بالای ۲۵ سال ۳۰۰ میلیون تومان در نظر گرفته اند که مبلغ وام ازدواج ۱۴۰۳ با توجه به سن متقاضیان نیز بین ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون تومان بود.
عدم تغییر رقم وام ازدواج برای سال آینده در حقیقت توجه مجلسی ها به پیشنهاد مرکز پژوهش های مجلس محسوب می شود؛ در هفته های اخیر مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی به بررسی تسهیلات تکلیفی لایحه بودجه سال آینده پرداخته و پیشنهاد داد که سقف فردی وام ازدواج تغییر نکند.
البته اعضای کمیسیون برنامه و بودجه مجلس قبلاً گفته بودند که حداقل وام ازدواج برای سال آینده همان رقم ۳۰۰ تا ۳۵۰ میلیون تومانی خواهد بود که در بودجه ۱۴۰۳ به تصویب رسید.
گفتنی است، در لایحه بودجه ۱۴۰۴ دولت تصمیم گیری در مورد ارقام تسهیلات تکلیفی قرض الحسنه و سهم بانک ها از پرداخت آن را برعهده هیات عالی بانک مرکزی قرار داده است.
در گزارش مرکز پژوهش های مجلس در خصوص تسهیلات قرض الحسنه ازدواج و فرزندآوری و… آمده بود: با وجود تزریق ذخایر ۵۰ هزار میلیارد تومانی بانک مرکزی در شش ماهه اول سال ۱۴۰۳، بررسی منابع و مصارف تخمینی تسهیلات قرض الحسنه سال ۱۴۰۳ بیانگر وجود کسری حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی است که به ناگزیر باید با روش‌هایی مانند فشار به ترازنامه بانک‌ها و کاهش سهم بخش غیردولتی از تسهیلات بانکی، محدود کردن ثبت نام تسهیلات ازدواج، فرزندآوری و اشتغال در سال ۱۴۰۳، این کسری را جبران کرد.
طبق این بررسی، مهم‌ترین دلیل به وجود آمدن این کسری، رشد بالای ۶۶ درصدی تسهیلات ازدواج است که بالاتر از متوسط رشد نقدینگی و تورم در سال ۱۴۰۳ است.
در ادامه این گزارش هم قید شده که در خصوص تسهیلات قرض الحسنه هم به‌دلیل رشد بالای ۶۶ درصدی تسهیلات ازدواج در سال ۱۴۰۳ و مشکلاتی که در سال جاری به وجود آمد پیشنهاد میشود سقف تسهیلات قرض الحسنه به ۴۵۰۰ هزار میلیارد ریال افزایش یابد که از این مبلغ ۳۰۰۰ هزار میلیارد ریال برای تسهیلات قرض الحسنه ازدواج (بدون افزایش سقف فردی)، ۱۰۰۰ هزار میلیارد ریال برای تسهیلات فرزندآوری (با افزایش ۲۰۰ میلیون ریالی در سقف فردی) و ۵۰۰ هزار میلیارد ریال برای تسهیلات اشتغال با اولویت کمیته‌امداد امام خمینی و بهزیستی اختصاص یابد.
مرکز پژوهش های مجلس همچنین برآوردی از میزان تسهیلات تکلیفی و منابع شبکه بانکی برای عمل به این تکالیف را در سه حالت پیش‌بینی و تخمین زده است که در حالت اول میزان متقاضیان وام ازدواج را معادل سال ۱۴۰۲ و تعداد ۷۷۲ هزار نفر و با رقم مورد نیاز ۲۵۶ هزار میلیارد تومان، حالت دوم یک میلیون متقاضی و با رقم مورد نیاز ۳۳۲ هزار میلیارد تومان و حالت سوم تعداد متقاضیان را یک میلیون و ۱۴۰ هزار نفر و با رقم مورد نیاز ۳۷۸ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته است.
