فوری/ واریزی جدید پزشکیان برای ۳ دهک اول از امشب | پرداخت یارانه جدید نفری ۷۰۰ هزار تومانی با تصمیم جدید دولت

زمان‌بندی واریز یارانه‌ها در دو ماه گذشته با تغییراتی همراه شد. در ماه آبان یارانه نقدی دهک‌های اول تا سوم با یک روز تاخیر در روز ۲۶ آبان و یارانه نقدی دهک‌های چهارم تا نهم با یک روز تاخیر در روز ۱ آذر واریز شد.

در ماه دی یارانه نقدی دهک‌های اول تا سوم در موعد مقرر واریز شد اما یارانه‌بگیران دهک‌های چهارم تا نهم یارانه خود را یک روز زودتر در تاریخ ۲۹ آذر دریافت کردند. در واقع در ماه آذر مرحله پایانی واریز یارانه یک روز قبل از شب یلدا انجام شد تا یارانه‌بگیران در صورت صلاحدید مبالغ واریز شده را برای جشن شب یلدا هزینه کنند. یارانه نقدی ماه دی طبق جدول زمان‌بندی واریز یارانه ارائه شده از سوی سازمان هدفمندی یارانه‌ها واریز خواهد شد.

بر اساس جدول مذکور، یارانه نقدی طی ۳ مرحله از ۲۰ تا ۳۰ دی واریز خواهد شد. در مرحله نخست آن گروه از یارانه‌بگیران که تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی هستند، یارانه یا مستمری خود را در روز پنجشنبه ۲۰ دی دریافت خواهند کرد. در مرحله دوم یارانه نقدی دهک‌های اول تا سوم در روز ۲۵ دی به ازای هر نفر ۴۰۰ هزار تومان واریز خواهد شد.

در مرحله سوم نیز یارانه‌بگیران دهک‌های چهارم تا نهم مبلغ ۳۰۰ هزار تومان یارانه نقدی خود را در تاریخ ۳۰ دی دریافت خواهند کرد.

در لایحه بودجه ۱۴۰۴ آمده است که با حذف یارانه دهک‌های بالای درآمدی، منابعی آزاد می‌شود که قرار است برای تامین کالا‌های اساسی برای دهک‌های پایین استفاده شود. بااین‌حال، محاسبات نشان می‌دهد که حتی در صورت اجرای این طرح، میزان یارانه تخصیص‌یافته به هر نفر به‌قدری کم خواهد بود که قادر به تامین نیاز‌های ابتدایی خانوار‌های کم‌درآمد نیست.

سیاست کالابرگ الکترونیکی از نیمه سال۱۴۰۱ با هدف حمایت از خانوارهای کم‌درآمد اجرایی شد. این سیاست با وجود صرف کردن منابع قابل توجهی از بودجه دولت، نتوانسته است به اهداف خود دست یابد. گزارش‌های میدانی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که در بهترین حالت استقبال مشمولین از این طرح به ۴۴درصد رسیده است. از سوی دیگر، برخی یارانه‌بگیران با هماهنگی فروشگاه، مقدار نقدی یارانه را دریافت می‌کردند و فروشگاه‌ها، کالاها را به نرخ بالاتر به دیگر مشتریان عرضه می‌کردند.

 فروشگاه نیز از خرید هر سهمیه کالابرگ و فروش کالاها رقمی حدود ۳۰۰هزار تومان سود کسب می‌کرد. بنابراین سیاستگذاران هزینه قابل توجهی برای تهیه کالاهای اساسی صرف می‌کنند؛ اما به نظر می‌رسد با توجه به نیاز دهک‌های کم‌درآمد به مبالغ نقدی، این خانوارها ترجیح می‌دهند که یارانه کالایی را به پول نقد تبدیل کنند.

همچنین مقرر شده است که بخشی از منابع کالابرگ، از حذف یارانه‌های دهک‌های پردرآمد تامین شود؛ اما مکانیزم شناسایی این افراد با خطا روبه‌رو است و این موضوع کار را برای تامین منابع سخت می‌کند. 

مجلس اخیرا تصمیم گرفته است که دوباره طرح کالابرگ را به‌عنوان ابزاری برای تامین امنیت غذایی مردم وارد عمل کند. این طرح، که در دو یا سه سال اخیر با موافقان و مخالفان زیادی مواجه بوده و مراحلی از آزمون و خطا را پشت‌سر گذاشته، حالا در مسیر احیای مجدد قرار دارد. در ابتدا، کالابرگ به‌عنوان یک راه‌حل برای تسهیل خرید کالاهای اساسی توسط مردم طراحی شد، اما در عمل با مشکلات متعددی روبه‌رو شد که باعث شد اجرای آن چندان موفق نباشد. 

از مشکلات زیرساختی وعدم اطلاع‌رسانی درست گرفته تا تخلفات فروشگاهی و سوءاستفاده از اعتبارهای اختصاص‌یافته، همه این‌ها باعث شد طرح نتواند به هدف اصلی خود، یعنی حمایت از معیشت مردم، دست یابد. بررسی‌ها نشان می‌دهد در بسیاری از موارد بازار سیاه خرید و فروش کالابرگ شکل گرفته بود. اکنون و پس از تجربه شکست‌های متعدد، مجلس دوباره بر اجرای این طرح تاکید دارد، این بار با هدف تامین امنیت غذایی و کاهش فقر.

در لایحه بودجه ۱۴۰۴ آمده است که با حذف یارانه دهک‌های بالای درآمدی، منابعی آزاد می‌شود که قرار است برای تامین کالاهای اساسی برای دهک‌های پایین استفاده شود. بااین‌حال، محاسبات نشان می‌دهد که حتی در صورت اجرای این طرح، میزان یارانه تخصیص‌یافته به هر نفر به‌قدری کم خواهد بود که قادر به تامین نیازهای ابتدایی خانوارهای کم‌درآمد نیست. 

در این شرایط، سوالات زیادی مطرح است: آیا دولت می‌تواند زیرساخت‌های لازم برای اجرای موفق این طرح را فراهم کند؟ آیا این بار موفق به رفع مشکلات اجرایی و تخلفات فروشگاهی خواهد شد؟ و مهم‌تر از همه، آیا کالابرگ می‌تواند واقعا به تامین امنیت غذایی و معیشتی مردم کمک کند یا این طرح نیز همچون گذشته با شکست مواجه خواهد شد؟