تفاوت ظرافت و استحکام؛ مقایسه‌ای جامع میان طلا و برلیان
در صنعت جواهرسازی انواع سنگ‌های قیمتی به همراه فلزات گرانبهایی مثل نقره و طلا استفاده می‌شوند. برلیان به‌عنوان یکی از پرکاربردترین مواد خام در تولید جواهرات است که از آن به همراه فلز طلا و نقره استفاده می‌شود. در واقع برلیان همان سنگ الماس با تراش‌های متفاوت است؛ اما این سنگ‌تراش‌خورده چه تفاوتی با طلا دارد؟ کدام‌یک ارزش بیشتری دارند؟ در اینجا قصد داریم شما را با تفاوت طلا و برلیان آشنا کنیم.
برلیان چیست؟
قبل از اینکه به فرق بین طلا و برلیان بپردازیم، بهتر است شما را با برلیان آشنا کنیم. بسیاری از مردم عادی تصور می‌کنند برلیان نوعی سنگ قیمتی است؛ درحالی‌که برلیان سنگ جداگانه‌ای محسوب نمی‌شود و در واقع همان سنگ الماس است؛ ولی چون روی آن برش گرد ۵۸ وجهی زده می‌شود، درخشش فوق‌العاده زیادی دارد و همین ویژگی باعث می‌شود با سایر الماس‌های تراش‌خورده از جمله تراش رز و پله‌ای تفاوت پیدا کند.
برلیان در واقع واژه‌ای فرانسوی به معنای «شفاف» و «درخشان» است و از آنجا که الماس بعد از تراش‌های ۵۸ وجهی ظاهر زیباتر و شفاف‌تری پیدا می‌کند، به آن واژه برلیان اطلاق شده است. اما جالب است بدانید بسیاری از مردم دنیا برلیان را با نام «الماس تراش سوئیسی» می‌شناسند و شاید اولین بار این تراش در بین سوئیسی‌ها رایج شد.
چند بعدی شدن تراش‌های روی سنگ الماس باعث درخشش بیشتر این سنگ قیمتی می‌شود. به‌طوری‌که با تابش نور روی آن، انعکاس نور به اطراف بیشتر از تراش پله‌ای یا تراش رز می‌شود.
الماس با تراش برلیان طرفداران زیادی در دنیا دارد و از گردنبند آرت دکو تا گردنبند ملکه ماری خوزه و تاج زمردین و الماس نشان ایرانی، همگی دارای تعدادی زیادی الماس‌هایی با تراش برلیان هستند. زمانی که تراش برلیان به شکل گرد باشد و نماد گل لوتوس روی آن ایجاد می‌شود، فرم سنگ الماس زیباتر می‌شود و کاربرد زیادی در ساخت جواهرات گران‌قیمت دارد.
فرق طلا و برلیان
با توجه به اینکه تمام ایرانی‌ها با فلز طلا و ارزش و کاربردهای آن کامل آشنا هستند، بدون حاشیه‌پردازی به سراغ اصل مطلب و مقایسه این فلز با برلیان می‌رویم.
مشخص است که اولین تفاوت برلیان و طلا به نوع متریال آن‌ها مربوط می‌شود؛ چرا که طلا یک فلز است و در ساخت زیورآلات و جواهرات استفاده می‌شود؛ اما برلیان به‌عنوان سنگی قیمتی نمی‌تواند به‌تنهایی برای ساخت جواهرات استفاده شود و باید در کنار طلا یا نقره قرار بگیرد.
بنابراین می‌توان گفت اگرچه هر دو ماده خام برای ساخت جواهرات هستند، اما طلا می‌تواند به‌تنهایی برای ساخت انواع جواهرات استفاده شود. همانطور که در فروشگاه‌های طلا و جواهر فروشی هم نمونه‌های زیادی از انواع زیورآلات طلا را مشاهده می‌کنید.
| طلا | برلیان | |
|---|---|---|
| ساختار | فقط در طبیعت وجود دارد و ساخت آن به‌صورت مصنوعی ممکن نیست | الماس مصنوعی با فرآیند HPHT یا CVD تولید می‌شود |
| رنگ | زرد، سفید، صدفی، … | صورتی، زرد، آبی، سبز، سیاه، نارنجی، بنفش و قهوه‌ای، … |
| قیمت | به‌صورت کلی گران | معمولا گرانتر از طلا (به جز برلیان مصنوعی) |
| کاربرد | زیورآلات، پزشکی، تکنولوژی، ساختمان و فضا | دستگاه‌های الکترونیکی و لیزر، تجهیزات پزشکی و دارو، قطعات خودرویی، هوا فضا و ابزار آلات |
| دشواری در تراش | امکان ذوب و استفاده مجدد | تراش واترجت و لیزر غیرقابل استفاده در صورت ریزشدن |
مقایسه طلا و برلیان
برای بررسی فرق برلیان و طلا بهتر است بین آن‌ها مقایسه جامع‌تری داشته باشیم که در زیر به تفاوت‌های آن‌ها به طور کامل پرداخته‌ایم.
۱- تفاوت در ساختار برلیان و طلا
ساختار این دو ماده خام برای ساخت جواهرات تفاوت با همدیگر تفاوت زیادی دارد. همانطور که اشاره کردیم برلیان از سنگ قیمتی الماس بدست می‌آید که این سنگ از زغال سنگ در طی صدها هزار سال تشکیل شده است؛ اما طلایی که در کره زمین یافت می‌شود، در نتیجه برخورد ستاره‌های نوترونی و ابرنواخترها بدست آمده است. با توجه به فرآیند تشکیل طلا، ساخت این فلز در علم شیمی و کیمیاگری ممکن نیست. درحالی‌که اکنون نمونه‌های الماس مصنوعی طی فرآیند HPHT یا CVD تولید می‌شوند.
۲- تنوع رنگ طلا و برلیان
یکی دیگر از تفاوت‌های بین این دو ماده در میزان تنوع رنگ آن‌هاست. اگرچه اغلب مردم طلا را با طیف‌های مختلفی از رنگ زرد می‌شناسند، اما این فلز گرانبها می‌تواند با رنگ‌های سفید و صدفی هم باشد. در واقع طلای ۲۴ عیار ترکیبی از ۹۲ درصد طلا، ۵ درصد نقره، ۲ درصد مس و ۱ درصد روی است. اما طلای ۱۸ عیار از ۷۵ درصد طلا و ۲۵ درصد نقره، مس و روی تشکیل شده است و اگر مقدار هر یک از این فلزات کم یا زیاد شود، رنگ طلا تغییر می‌کند.
اما سنگ الماس به‌عنوان ماده اولیه برای ایجاد برش‌های برلیان با رنگ‌هایی از جمله صورتی، زرد، آبی، سبز، سیاه، نارنجی، بنفش و قهوه‌ای موجود است. ناگفته نماند که الماس‌های رنگی به‌ندرت یافت می‌شود و بیشتر الماس‌های دنیا با وجود ناخالصی‌های شیمیایی در بلورهای آن‌ها، بی‌رنگ و شفاف هستند. با این حال باید گفت تنوع رنگ برلیان در مقایسه با طلا بیشتر است.
۳- تفاوت برلیان و طلا در قیمت
از دیگر تفاوت‌های مهم بین فلز طلا و الماس‌های تراش‌خورده برلیان باید به قیمت آن‌ها اشاره کنیم. طلا همیشه به‌عنوان فلزی گران‌قیمت در دنیا شناخته شده و قیمت آن برحسب وزن و عیار مشخص می‌شود. قیمت برلیان براساس چهار فاکتور وزن، رنگ، میزان شفافیت و سکوی قطعه مشخص می‌شود. با توجه به اینکه فاکتورهای بیشتری در تعیین قیمت برلیان تاثیر دارد و از طرفی این سنگ قیمتی کمیاب‌تر از طلاست، ارزشمندتر است.
اما نباید فراموش کنید که قیمت انواع طلا و برلیان نیز با همدیگر تفاوت دارد و نمی‌تواند هر نوع برلیانی را از طلا گرانتر دانست. ضمن اینکه الماس‌های مصنوعی هم در بازار موجود است و حتی اگر به شکل حرفه‌ای هم تراش ۵۸ وجهی روی آن ایجاد شده باشد، نمی‌توان گفت یک سنگ قیمتی و گرانتر از طلاست.
از سوی دیگر حتی برلیان از نظر شکل قطعه، کیفیت ساخت، نحوه برش، رنگ و شفافیت الماس نیز با همدیگر تفاوت دارند. به‌طوری‌که قیمت انواع برلیان یکسان نیست. در حال حاضر برلیان سوئیسی به‌عنوان گرانترین نوع آن سنگ محسوب می‌شود.
۴- مقایسه کاربرد طلا و برلیان
اگرچه تصور رایج اغلب مردم اینست که طلا و برلیان دو ماده خام برای ساخت جواهرات گران قیمت هستند؛ اما کاربردهای دیگری نیز دارند.
مهم‌ترین کاربردهای طلا (علاوه بر ساخت زیورآلات) عبارتند از:
- تولید دارو
- ساخت تجهیزات پزشکی
- تولید محصولات الکترونیکی
- کاربرد در صنعت ساختمان‌سازی
- استفاده برای صنعت فضانوردی
مهم‌ترین کاربردهای سنگ الماس هم عبارت است از:
- ساخت قطعات برای دستگاه‌های الکترونیکی (تراشه‌های کامپیوتری، ترانزیستور، دیود و…) به‌دلیل توانایی بالا در تحمل گرما
- استفاده برای ساخت دستگاه‌های لیزر برای تولید پرتوهای نوری قدرتمند
- قابل استفاده در ساخت تجهیزات پزشکی و برش و حفر در جراحی دندان و چشم و درمان پوکی استخوانی و…
- کاربرد در تولید مواد دارویی و شیمیایی به عنوان یک سنتز کننده
- کاربرد در ساخت قطعات خودرویی مانند بلبرینگ و سیلندر
- استفاده در صنایع هوا و فضا
- استفاده در دریل و اره
لازم است یادآوری کنیم که طلایی که در صنایع مختلف استفاده می‌شود، اصلی بوده و در واقع ما چیزی تحت عنوان «طلای مصنوعی» نداریم. اما الماسی که در صنایع مختلف استفاده می‌شود، اغلب از نوع مصنوعی است و در موارد نادری از الماس اصل استفاده می‌شود.
در عین حال برلیان به‌عنوان الماسی با برش‌هایی که روی این سنگ ایجاد شده، بدست می‌آید و به دلیل نمای زیبایی که دارد، فقط برای ساخت زیورآلات و جواهرات استفاده می‌شود. بنابراین یک تفاوت طلا و برلیان در میزان کاربردهای آن‌هاست که طلا کاربردهای گسترده‌تری دارد.
۵- دشوار بودن تراش برلیان و طلا
در صنعت جواهرسازی برای تراش دادن الماس از دستگاه‌هایی مثل واترجت و لیزر استفاده می‌شود که به طور دقیق و با کمترین ضایعات، روی این سنگ تراش‌های چند بعدی را ایجاد کرده و سنگ را به برلیان تبدیل کند. اما در صورتی که جواهرساز در کار خود کم دقتی کند مقداری از سنگ بیش از حد تراش بخورد، تکه‌های خرد شده الماس ممکن است دیگر کاربردی نداشته باشد.
اما وقتی از طلا برای ساخت جواهرات استفاده می‌شود، حتی خرده‌های بسیار ریز این فلز می‌تواند دوباره استفاده شود. به این صورت که جواهرساز تکه‌های بسیار ریز که حتی ممکن است پودر شده باشد، جمع‌آوری می‌کند و بعد از ذوب کردن، آن‌ها را به شمش و سایر زیورآلات تبدیل می‌کند.
با توجه به حساسیت برلیان و امکان به هدر رفتن خرده‌ای این سنگ، جواهرسازها باید زمان تراش دادن الماس با دقت بیشتری کار کنند.
در آخر
برلیان و طلا به‌عنوان دو ماده اولیه برای ساخت جواهرات کاربرد دارند؛ اما از جهات زیادی با هم متفاوت هستند. در این مقاله به تفاوت طلا و برلیان از نظر قیمت، کاربرد، رنگ، نحوه تراش دادن و پروسه تولید و ساختار اشاره کردیم.
سوالات متداول
برلیان از سنگ الماس به‌دست می‌آید و در واقع روی این سنگ تراش‌های ۵۸ وجهی ایجاد می‌شود که باعث انعکاس بیشتر نور می‌شود و زیبایی بیشتری در مقایسه با سایر تراش‌های الماس دارد.
طلا فلزی گرانبهاست؛ اما به اندازه برلیان کمیاب نیست. بنابراین ارزش و قیمت برلیان طبیعی و اصل در مقایسه با طلای ۲۴ عیار بیشتر است.
