سرمایه گذاری خطر پذیر چیست؟
سرمایه گذاری خطر پذیر (VC) را می‌توانیم به عنوان نقش حمایتگری از استارتاپ‌ها و سایر مشاغل با پتانسیل رشد قابل توجه و سریع معرفی کنیم. هر کسب‌وکار نوپایی برای ادامه و توسعه به حمایت مالی نیاز دارد. شرکت‌های VC به‌عنوان سرمایه‌گذاران خطرپذیر از شرکای محدود خود (LP) پول جمع‌آوری می‌کنند تا در استارتاپ‌های امیدوارکننده یا حتی صندوق‌های خطرپذیر بزرگ‌تر سرمایه‌گذاری کنند.
بررسی مفهوم سرمایه گذاری خطر پذیر (Venture Capital)
شرکت‌های سرمایه گذاری خطر پذیر به استارتاپ‌ها و شرکت‌های کوچک که پتانسیل رشد زیادی دارند، پیشنهادات مالی ارائه می‌دهند. این تامین مالی معمولا به صورت «سهام خصوصی» (PE) انجام می‌شود. موقعیت‌های مالکیت از طریق مشارکت‌های محدود مستقل (Limited Partnership) به چندین سرمایه‌گذار فروخته می‌شود. مفهوم ساده‌تر این موضوع را می‌توان اینگونه توضیح داد: «سرمایه گذاران خطرپذیر معمولا بخش عمده‌ای از سهام یک پروژه را در اختیار می‌گیرند و سپس این سهام را از طریق مشارکت‌های محدود (LP) به گروهی از سرمایه‌گذاران می‌فروشند. ایجاد و مدیریت این مشارکت‌ها بر عهده شرکت‌های سرمایه گذاری خطرپذیر است.»
سرمایه گذاری خطر پذیر به‌عنوان یک منبع حیاتی برای جمع‌آوری سرمایه محسوب می‌شود؛ به‌ویژه زمانی که استارتاپ‌ها دسترسی به بازارهای سرمایه، وام‌های بانکی یا سایر ابزارهای مالی ندارند.
سرمایه گذاری خطر پذیر چگونه کار می‌کند؟
چهار نقش فعال در صنعت سرمایه گذاری جسورانه وجود دارد:
- کارآفرینان: که شرکت‌هایی را راه‌اندازی می‌کنند و برای تحقق چشم‌انداز خود نیاز به بودجه دارند.
- سرمایه گذاران: که مایلند ریسک قابل توجهی را برای دنبال کردن بازدهی بالا بپذیرند.
- بانکداران: سرمایه گذاری که به شرکت‌هایی برای فروش یا سهام داری نیاز دارند.
- سرمایه گذار خطر پذیر: که با ایجاد بازار برای کارآفرینان، سرمایه گذاران و بانکداران، سود می برند.
کارآفرینانی که به دنبال سرمایه هستند، طرح‌های تجاری خود را به شرکت‌های سرمایه گذاری خطرپذیر ارائه می‌دهند. اگر شرکت سرمایه‌گذاری طرح را امیدوارکننده ببیند، بررسی‌های دقیقی انجام می‌دهد که شامل ارزیابی مدل کسب‌وکار، محصول، مدیریت، تاریخچه عملیاتی و سایر جنبه‌های مرتبط می‌شود. اگر فرایند بررسی موفقیت‌آمیز باشد و چشم‌انداز رشد کسب‌وکار مثبت به نظر برسد، شرکت سرمایه‌گذاری در ازای دریافت سهام، بودجه لازم را ارائه می‌دهد. این سرمایه معمولا در چند مرحله تامین می‌شود و شرکت سرمایه‌گذاری نقش فعالی در کمک به اداره شرکت ایفا می‌کند.
بیشتر بخوانید:
راز بهترین سرمایه‌گذاری با ۵ میلیون تومان چیست؟
انواع و مراحل سرمایه گذاری خطر پذیر
- سرمایه قبل از رشد ایده: ارائه بودجه اولیه برای تهیه یک محصول نمونه، انجام تحقیقات بازار، یا پوشش هزینه‌های راه اندازی.
- سرمایه رشد ایده: تامین مالی برای استخدام مدیریت کلیدی، تحقیقات بیشتر در بازار و نهایی کردن محصول برای معرفی به بازار.
- سرمایه مرحله اولیه: تامین مالی برای افزایش فروش یا بهبود بهره وری یا افزایش کارایی پس از ۲ تا ۳ سال.
- سرمایه توسعه: تامین مالی برای ورود به بازارهای جدید یا تقویت بازاریابی برای یک شرکت تاسیس شده.
- سرمایه مرحله آخر: تامین مالی برای افزایش ظرفیت، بازاریابی یا سرمایه در گردش با هدف افزایش قدرت فروش و مدیریت.
- تامین مالی پل: تامین مالی کوتاه مدت برای ادغام، تملک جهت عرضه‌های عمومی.
- چرخه خروج: دستیابی به سود از طریق خروج موفق از سرمایه‌گذاری است. استراتژی‌های خروج شامل فروش سهام به سرمایه‌گذاران دیگر (Secondary Sale) می‌شود.
مزایا و معایب سرمایه گذاری مخاطره پذیر
پس از بررسی سوال «سرمایه گذاری خطر پذیر چیست؟» خوب است که به مزایا و معایب این مدل سرمایه‌گذاری هم بپردازیم.
۱- بررسی مزایا سرمایه گذاری خطر پذیر
- قابلیت گسترش و منتورینگ: همکاری با شرکت‌های VC، علاوه بر تامین مالی، مزایای دیگری مانند گسترش، منتورینگ و شبکه‌سازی دارد.
- راهنما: VC علاوه‌بر تامین مالی، به عنوان منبع ارزشمندی برای راهنمایی، تخصص و مشاوره عمل می‌کند.
- ارتباطات تاثیرگذار: VCها شبکه گسترده‌ای از ارتباطات دارند و در یافتن مشاوران، منابع مالی و استعدادها کمک می‌کنند.
- بهبود جریان نقدی: برخلاف وام‌ها، بازپرداختی برای سرمایه‌گذاری‌های VC وجود ندارد، که این امر به بهبود جریان نقدی کمک می‌کند.
۲- بررسی معایب سرمایه گذاری خطر پذیر
- فرایند جذب سرمایه طولانی: فرایند جذب سرمایه از VCها طولانی و پیچیده است، زیرا آنها به دنبال اطمینان از منابع، پتانسیل بازار و مهارت‌های تجاری تیم نوپا هستند.
- گرفتن بخشی از سهام: سرمایه‌گذاران VC برای حفاظت از سرمایه خود، بخشی از مالکیت شرکت را به‌دست می‌آورند و در تصمیم‌گیری‌ها نقش دارند.
- نیاز به بازگشت سرمایه (ROI) زودهنگام: VCهایی که به بازگشت سرمایه زودهنگام نیاز دارند ممکن است برای شرکت‌های در مراحل اولیه مناسب نباشند.
- زمان‌بر بودن: فرایند جذب سرمایه از VCها نیازمند زمان برای ایجاد طرح تجاری و جلب علاقه VC مناسب است.
- استرس‌زا و تاثیر منفی بر تصمیمات: نیاز VCها به بازگشت سرمایه بالا در کوتاه‌مدت ممکن است باعث استرس و تاثیر بر تصمیمات تجاری شود.
- دغدغه موفقیت زودهنگام: VCها معمولا نیاز دارند شرکت‌ها قبل از دریافت بودجه‌های بعدی به نقاط عطف خاصی برسند.
- ارزش‌گذاری کم: VCها می‌توانند صاحب شرکت را برای فروش سریع سهام تحت فشار قرار دهند که باعث ارزیابی ناعادلانه و قیمت‌گذاری پایین می‌شود.
سرمایه گذاری خطر پذیر در ایران
کشورهای پیشرفته به دلیل مزایای نسبی و اقتصاد بازار محور، تجربه‌های دقیقی در سرمایه‌گذاری مخاطره‌پذیر دارند، درحالی‌که این صنعت در ایران نوپاست و پژوهش‌های داخلی کمی درباره آن انجام شده است. با این حال در ایران نیز مجموعه‌هایی اقدام به سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌هایی با پتانسیل امیدوارکننده کرده‌اند. از جمله شرکت‌های موفقی که سرمایه گذاران خطرپذیر روی آنها سرمایه‌گذاری کردند، عبارتند از:
- لوتوس
- گروه حصین
- اسمارت‌اپ
- حرکت اول
- شریف وی‌سی
بیشتر بخوانید:
بهترین سرمایه‌گذاری در ایران؛ ۱۰ روش برای بیشترین سود و مقابله با تورم
جمع‌بندی
هر شرکت بزرگی با یک ایده بزرگ شروع می‌شود؛ اما حتی بهترین ایده‌ها بدون پول به جایی نمی‌رسند. برای تبدیل یک ایده به واقعیت، تامین بودجه ضروری است و برای بسیاری از کارآفرینان، سرمایه گذاری خطرپذیر در مراحل اولیه رشد، حمایت مالی حیاتی را فراهم می‌کند. در این مقاله راجع به سرمایه گذاری مخاطره پذیر، انواع و مزایا و معایبی که دارد، توضیحات لازم را ارائه دادیم.
سوالات متداول
سرمایه مخاطره‌آمیز، سرمایه‌ای است که به استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای کوچک با پتانسیل رشد بالا توسط سرمایه‌گذارانی که به دنبال بازدهی قابل توجه هستند، تعلق می‌گیرد.
کارآفرینان، سرمایه گذاران، بانکداران سرمایه گذاری و سرمایه گذاران خطرپذیر.
آنها سهامی را از شرکت دریافت می‌کنند و اغلب به طور فعال در مدیریت و رشد آن شرکت دارند.
