سیر تا پیاز تفاوت بورس و فرابورس

بازار بورسی و فرابورسی دو بازار مالی هستند که در قیمت‌گذاری‌ها و عملکرد صحیح اقتصاد نقش دارند. در این دو بازار، معاملات اوراق بهادار (بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات) انجام می‌شود. سوال اینجاست تفاوت بورس و فرابورس چیست و کدام یک نقش بیشتری در اقتصاد دارند؟ در ادامه با میلی مگ همراه باشید تا به شما پاسخ دهیم.

بازار بورس و فرابورس چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

تا به اینجا به معرفی هر یک از این دو بازار مالی پرداختیم. اکنون نوبت به بررسی فرق بورس و فرابورس می‌رسد.

تفاوت بورس و فرابورس در تقسیم بندی بازار

همانطور که در بالا هم اشاره کردیم، بازار بورس شامل دو نوع بازار (اولیه و ثانویه) بوده که عملکرد هر دو بازار به همدیگر مرتبط است. اگر یک شرکت نتواند در بازار اولیه عملکرد رضایت‌بخشی داشته باشد، وارد بازار ثانویه خواهد شد. اگر در این بازار موفق عمل کند، دوباره می‌تواند به بازار اولیه برگردد. بازار مالی فرابورس شامل ۵ نوع بازار است که هر یک از دیگری مجزا بوده و برای شرکت‌ها با شرایط متفاوت طراحی شدند؛ بنابراین اولین فرق بورس و فرابورس به تقسیم‌بندی تعداد بازارهای آن‌ها برمی‌گردد.

تفاوت بورس و فرابورس ازنظر نحوه پذیرش در بازار

به‌طور کلی، شرایط پذیرش در بازارهای بورسی دشوارتر از بازارهای فرابورسی است؛ به همین دلیل، بازار فرابورس با شرایط بسیار ساده تشکیل شده است تا شرکت‌های کوچک و متوسط هم بتوانند سهام خود را در بازارهای مالی عرضه کنند. مدت زمان ورود شرکت‌ها به بازار فرابورس در کمتر از یک ماه انجام می‌شود. در جدول زیر برخی از تفاوت‌های دو بازار مالی در شرایط پذیرش را مشاهده می‌کنید:

شرایط پذیرش	در بازار بورس	در بازار فرابورس
حداقل سرمایه ثبت شده شرکت	۱۰۰ میلیارد تومان	۵۰ میلیارد تومان
حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوطه	۳ سال	۳ سال
زیان انباشته	نداشته باشد	نداشته باشد
حداقل تعداد سهامداران	هزار نفر	۷۵۰ نفر
سودآوری	داشتن ۳ دوره منتهی سودآور	داشتن ۲ دوره منتهی سودآور
حداقل سهام شناور	۲۰ درصد	۱۵ درصد
نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی ها	۳۰	۲۰
زیان انباشته	نداشته باشد	نداشته باشد

تفاوت بورس و فرابورس ازنظر نحوه انجام معاملات و میزان ریسک

از نظر میزان ریسک، ساعات کاری و نحوه نظارت بازار، بورس و فرابورس با یکدیگر متفاوت هستند:

• در بازار بورس شفافیت قیمت باعث کاهش ریسک در معاملات می‌شود. درحالی که در بازار فرابورس شرایط خرید و فروش با نظر دو طرف معامله تعیین می‌شود که ریسک زیادی دارد.
• ساعات کار در بازار فرابورس انعطاف‌پذیری بالایی دارد و ثبت سفارشات در ساعت ۸:۴۵ تا ساعت ۹ و خرید و فروش از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ انجام می‌شود. در بازار بورس معاملات از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ صورت می‌گیرد.

تفاوت بورس و فرابورس ازنظر شرایط تأمین مالی

یکی دیگر از تفاوت‌های بین بازار فرابورس و بورس به نحوه تأمین مالی مربوط می‌شود. شرکت‌هایی که وارد بازار فرابورس می‌شوند با فروش سهام خود، از مزیت‌های تأمین مالی ارزان قیمت (از طریق بازار سرمایه) برخوردار خواهند شد. همچنین قادر به تأمین مالی از طریق جذب سرمایه‌گذاران جدید نیز هستند. این شرایط در بازار بورس با دشواری بیشتری همراه است و راه‌حل کمتری دارد.

در بازار بورس اوراق مشارکت در بازار عرضه می‌شود تا بتوان سهام شرکت را تأمین کرد.

مقایسه بورس و فرابورس در معافیت مالیاتی

شرکت‌هایی که در بازار فرابورس فعالیت می‌کنند از مزیت‌های مالیاتی برخوردار خواهند شد. این شرکت‌ها با عرضه سهام تا ۱۰ درصد از درآمد خود مشمول معافیت مالیاتی می‌شوند.

در بازار بورس قوانین معافیت مالیاتی به شکل دیگری وضع شده است. در این بازار مالی بر درآمد حاصل از فروش کالاهایی که از طریق این بازار معامله شده است، ۱۰ درصد معافیت مالیات اعمال می‌شود. همچنین شرکت‌هایی که سهام آن‌ها در بازار بورس داخلی و خارجی قابل معامله است، از ۵ درصد معافیت مالیاتی برخوردار می‌شوند.

شرکت‌ها با پایان دوره مالی باید حداقل ۲۵% سهام شناور آزاد داشته باشند تا بتوانند معادل دو برابر معافیت‌های مالیاتی ذکر شده برخوردار شوند.

بیشتر بخوانید: مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟

مقایسه بازار بورس و فرابورس برای سرمایه‌گذاری

سرمایه‌گذاری در هر دو بازار با ریسک‌ها و مزیت‌های زیادی همراه است. در بازار بورس به همان میزان که سودآوری برای شرکت‌ها ممکن است، ریسک بالایی هم دارند. درحالی که بازار فرابورس با سودآوری کمتری همراه است و همچنان احتمال ریسک در آن وجود دارد.

انواع ریسک در هر دو بازار عبارتند از:

• ریسک بازار
• ریسک تورم
• ریسک سیاسی
• ریسک نرخ بهره
• ریسک تغییر نرخ ارز

طبق نظر کارشناسان میزان ریسک سرمایه گذاری در بازار فرابورس در مقایسه با بازار بورس بیشتر است.

بیشتر بخوانید:  بهترین سرمایه گذاری با ۱۰۰ میلیون تومان؛ طلا، دلار، بورس، ارز دیجیتال یا مسکن؟

بازار بورس چیست؟

بازار بورس به بازاری می‌گویند که برای معاملات سهام شرکت‌های مختلف کاربرد داشته و در آن برای ورود شرکت‌ها مقررات پیچیده وجود دارد. این بازار مالی پرطرفدار، امروزه نظر بسیاری از سرمایه‌گذاران دنیا را به خود جلب کرده است.

انواع بازار بورس

بازار بورس شامل دو نوع بازار اولیه و ثانویه است:

• بازار اولیه بورس: در این بازار شرکت‌ها، سهام و اوراق مشارکت را برای اولین بار عرضه می‌کنند (می‌فروشند) تا سرمایه موردنیاز برای مدیریت شرکت را کسب کنند. هر سرمایه‌گذاری که عرضه اولیه سهام یک شرکت را می‌خرد، یعنی در بازار اولیه آن شرکت ورود پیدا کرده است.
• بازار ثانویه بورس: در این بازار، عرضه اولیه عمومی تمام شده و خرید و فروش سهام شرکتی توسط سرمایه‌گذاران صورت می‌گیرد. هرچند نوسان قیمت در بازار ثانویه بسیار بالاست، اما از نقدشوندگی بسیار برخوردار است. خرید و فروش سهام در این بازار به تخصص و دانش بورسی نیاز دارد.

بیشتر بخوانید: بهترین سرمایه گذاری در ایران؛ ۱۰ روش برای بیشترین سود و مقابله با تورم

بخش‌های مختلف بازار بورس

در بازار بورس، دارایی‌های مالی و واقعی توسط سرمایه‌گذاران خرید و فروش می‌شود. این بازار شامل سه بخش است:

• اوراق بهادار: در این بازار شرکت‌ها دارایی خود را به شکل انواع اوراق بهادار (از جمله سهام، حق تقدم سهام، اوراق خزانه، گواهی سپرده کالایی و اوراق مشتقه) خرید و فروش می‌کنند. معاملات در این بازار با قوانین خاصی صورت می‌گیرد.
• بورس ارز: در این بازار فیات ارزها (ارزهای رایج کشورها) بین سرمایه‌گذاران ردوبدل می‌شود. در ایران این بازار هنوز راه‌اندازی نشده است و سرمایه‌گذاران از طریق بازار فارکس ارزها را خریدوفروش می‌کنند.
• بورس کالا: سرمایه‌گذاران در این بازار کالاهای فیزیکی و واقعی را خرید و فروش می‌کنند. برای مثال محصولات معدنی و صنعتی (مثل سیمان)، محصولات کشاورزی (گندم)، محصولات پتروشیمی و خودرو معامله می‌شود.

بازار بورس برای ورود خریداران و فروشندگان مناسب است تا با حذف واسطه‌ها معاملات پرسود برای هر دو طرف معامله صورت گیرد. در این بازار قوانین سختگیرانه‌ای وضع شده است تا مانع از ضرر و زیان دو طرف معامله شود. از سوی دیگر فقط شرکت‌هایی که قصد عرضه سهام خود در بازار را دارند، وارد این بازار می‌شوند. هر شرکتی که بتواند وارد این بازار شود، از مزایایی مثل تأمین مالی آسان، کسب اعتبار و معافیت مالیاتی برخوردار خواهد شد.

بیشتر بخوانید: بورس کالا چیست؟ راهنمای صفر تا صد سرمایه‌گذاری در بورس کالا

فرابورس چیست؟

فرابورس (OTC) یکی دیگر از بازارهای مالی است تا حدودی به بورس شباهت دارد و در آن خرید و فروش اوراق بهادار شرکت‌ها انجام می‌شود. اما ورود شرکت‌ها به بازار فرابورس در مقایسه با بورس آسان‌تر است.

بازار خارج از بورس (فرابورس) اولین بار در آبان سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را زیرنظر سازمان بورس و اوراق بهادار شروع کرد. اکنون در این بازار نیز خرید و فروش اوراق بهادار و سهام شرکت‌ها انجام می‌شود.

سوال اینجاست که «با وجود بازار بورس چرا بازار فرابورس هم تشکیل شد؟»

از آنجا که ورود شرکت‌ها به بازار بورس شرایط بسیار دشواری دارد، این بازار برای ورود شرکت‌هایی تشکیل شد که دنبال افزایش نقدشوندگی و ورود به بازار سرمایه هستند. شرکت‌هایی که شرایط ورود به بازار بورس را نداشتند و حالا با وجود قوانین آسان‌تر در بازار فرابورس توانستند در بازار جدید، سهام شرکت خود را عرضه کنند.

وقتی شرکتی وارد بازار فرابورس می‌شود، کنترل بیشتری روی عملکرد آن وجود دارد. همچنین سالیانه باید گزارش‌های زیادی به بازار فرابورس ارائه دهند. با این تفاسیر باید گفت شرکت‌هایی که وارد این بازار می‌شوند، باید ریسک زیادی را به جان بخرند.

بیشتر بخوانید: انتخاب بهترین گزینه سرمایه گذاری با سود روزانه

انواع بازار فرابورس

بازار مالی فرابورس از ۵ بازار تشکیل شده است که عبارتند از:

• بازار اول: این بازار شامل شرکت‌های سهامی عامل است که باید مطابق با قوانین و دستورالعمل‌های پذیر، شرایط احراز را کسب کرده باشند تا معاملات سهام را انجام دهند.
• بازار دوم: این بازار نیز شامل معاملات شرکت‌های سهامی عامل است اما شرایط آسانتری نسبت به بازار اول دارد.
• بازار پایه: در این بازار نیز نقل و انتقال سهام شرکت‌های سهامی عامل صورت می‌گیرد که در سایر بازارهای فرابورس ممنوع است.
• بازار مشتقه: یک بازار جدید که در آن معامله‌گران باتوجه به قیمت توافق‌شده، کالاها را پیش‌خرید یا پیش‌فروش می‌کنند.
• بازار شرکت‌های کوچک و متوسط: در این بازار فرابورس تمامی شرکت‌ها و کسب‌ و کارهای اقتصادی کوچک تا متوسط ( ازجمله گردشگری، کشاورزی، فناوری، صنعتی و موارد دیگر) فعالیت دارند.

بهترین روش سرمایه‌گذاری در بورس یا طلا؟

بورس و فرابورس هردو با ریسک همراه هستند که بالا به آن‌ها اشاره کردیم. کسانی که قصد ورود به هر دو بازار بورس و فرابورس را دارند، باید با اطلاعات کافی و دانش بورسی وارد شوند. در غیراین‌صورت، ممکن است بخش زیادی از سرمایه خود را از دست بدهند.

به همین دلیل در مقایسه با هر دو بازار بورس و فرابورس، سرمایه‌گذاری در بازار طلا به عنوان کم‌ریسک‌ترین روش سرمایه‌گذاری شناخته شده است. به‌طوری که می‌توانید بدون نگرانی از هدر رفتن سرمایه خود، از فروش طلا سود زیادی را کسب کنید. این میان، خرید طلای آب شده بهترین روش سرمایه‌گذاری در مقایسه با ورود به بازارهای بورس و فرابورس محسوب می‌شود. مزیت‌های این روش عبارتند از:

• نقدینگی بسیار بالا
• حفظ ارزش دارایی در برابر تورم
• بدون ریسک از دست رفتن سرمایه
• بدون نیاز به مهارت یا دانش خاص
• امکان سرمایه‌گذاری با کمترین دارایی
• بدون پرداخت مالیات و اجرت ساخت

در این زمینه، می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر، به اپلیکیشن میلی مراجعه کرده یا با شماره ۰۲۱۹۱۲۰۰۱۵۰ تماس بگیرید.

در آخر

در این مطلب به تفاوت بورس و فرابورس پرداختیم و ریسک‌های سرمایه‌گذاری در هر دو روش را بررسی کردیم. به‌طور کلی، قبل از ورود به بازار مالی، باید اطلاعات کامل و جامعی را در مورد آن‌ها و شرکت‌های فعال کسب کنید. درحالی‌که می‌توانید به‌سادگی، بدون نیاز به دانش مالی و فارغ از ریسک سرمایه‌گذاری، سراغ خرید طلای آب شده بروید.

سوالات متداول