سنگ محک چیست و چگونه برای عیارسنجی طلا استفاده می‌شود

زری که ریگی به آستین دارد
از سنگ محک بیم جانشین دارد

این بیت نشان می‌دهد سنگ محک برای طلا مثل قاضی‌القضات است. اگر طلا با ناخالصی همراه بوده یا عیار پایین و به‌اصطلاح ریگی در کفش داشته باشد، سنگ محک از طریق مقایسه آن با نمونه استاندارد به‌راحتی طلا را رسوا می‌کند. در این مقاله، به تعریف و بررسی سنگ محک، انواع و کاربرد آن می‌پردازیم.

منظور از سنگ محک چیست؟

«سنگ محک» (Touchstone) قطعه سنگ نرم و سیاه‌ رنگی مثل لیدیت یا اسلت است که برای عیارسنجی و خلوص فلزات گران‌بهایی مانند طلا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزار سطح دانه‌ای ریز دارد که با سایش فلزات، اثرات آن‌ها روی سنگ قابل مشاهده می‌شود.

کارایی سنگ محک چیست؟

رنگ و رد طلایی که بر اثر کشیدن شدن طلا روی سنگ محک باقی می‌ماند، در علم معدن‌شناسی به «رگه» معروف است. طلا نرم بوده و به‌راحتی روی سنگ محک خط می‌اندازد. هرچه رنگ سنگ محک تیره‌تر باشد، سطح آن صاف‌تر و تخت‌تر خواهد بود؛ در نتیجه رگه طلا روی آن واضح‌تر دیده می‌شود. به این ترتیب می‌توان با آن عیار طلا را سنجید.

معرفی ۳ مدل از انواع سنگ محک

پس از تعریف سنگ محک، سراغ انواع آن می‌رویم. سنگ محک سه نوع اصلی دارد:

• سنگ محک سیلیکات؛ رایج‌ترین نوع سنگ محک
• سنگ محک اکسید آلومینیوم؛ سخت‌تر از سیلیکات
• سنگ محک الماس؛ سخت‌ترین و مقاوم‌ترین سنگ محک

سنگ محک معمولا از جنس سنگ چخماق سیاه یا شیلی سیلیکاتی ساخته می‌شود که سختی آن حدود ۶٫۵ درجه بوده و بافت بسیار ریزی دارد. اسم علمی سنگ محک Bishenite است.

نحوه استفاده از سنگ محک برای تشخیص عیار طلا

اصلی‌ترین روش تشخیص عیار طلا با سنگ محک، مقایسه آن براساس بازتاب نور و رنگ رگه‌های باقی مانده روی سنگ است. در همین زمینه، فرمول معروفی برای رنگ‌شناسی میان طلا شناسان وجود دارد:

«برای تشخیص رنگ، به‌طور صاف و برای تشخیص نور حالت مورب به سنگ نگاه کن.»

در این روش، نمونه طلا را روی سنگ محک می‌کشند و براساس رگه‌ها و مقایسه آن با نمونه استاندارد، عیار طلا را تشخیص می‌دهند. این کار نیازمند فردی ماهر و باتجربه است. برای سنجش نمونه طلا، باید آن را با تک‌تک بیش از ۲۰ نمونه طلای استاندارد دیگر با عیار ۱۲ تا ۲۴ مقایسه کرد. هرچند این تکنیک، روش سنتی محسوب می‌شود؛ اما همچنان میان ریش‌سفیدان بازار طلا، جزو روش‌های محبوب به‌حساب می‌آید.

نحوه تشخیص طلا با تیزاب و سنگ محک

در سنجش اصالت طلا با سنگ محک نیاز به اسیدی داریم که به تیزاب سلطانی در بازار معروف است. تیزاب سلطانی، همان اسید نیتریک یا جوهر شوره بوده و برای شناسایی قطعات طلا با عیار پایین مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اثر ترکیب تیزاب سلطانی با جوهر نمک به نسبت یک به سه، اسیدی با عیار مشخص به‌دست می‌آید. اسید و طلا با عیار پایین با هم واکنش نشان داده و طلا با عیار پایین را در خود حل می‌کند.

 اکنون، طلای موردنظرتان را چند بار روی سنگ محک بکشید تا رد آن بر سنگ باقی بماند. حالا یک قطره از تیزاب سلطانی را که در مرحله قبل درست کردید، روی خطوط ایجاد شده بریزید و منتظر واکنش اسید و طلا باشید. در این حالت، سه سناریوی ممکن پیش رو داریم:

۱- هیچ اتفاقی رخ نمی‌دهد: در این حالت، به‌نظر می‌رسد عیار طلایی که روی سنگ محک کشیدید، با عیار تیزاب برابر است. همچنین ممکن است عیار طلا بالاتر از تیزاب باشد که اتفاق مطلوب ماست.

۲- رد خطوط طلا کمرنگ می‌شود: در پاسخ به اینکه «کمرنگ شدن خطوط روی سنگ‌ محک به چه معناست؟» باید بگوییم در این شرایط، اسید توانایی خورندگی طلا را داشته و نشان می‌دهد عیار طلا پایین‌تر از تیزاب است.

۳- خطوط طلا به‌طور کامل محو شدند: این وضعیت سنگ محک یعنی چه؟ در این وضعیت فلزی که به‌عنوان طلا روی سنگ کشیدید، طلا نبوده یا درصد بسیار ناچیزی طلا دارد.

بیشتر بخوانید: عیار طلا چیست؟ طلا ۲۴ عیار یا طلای ۱۸ عیار؛ کدام بهتر است؟

نحوه تشخیص طلا با کلیدهای شاخص و سنگ‌ محک

روش دیگری که به اسید و محلول نیاز ندارد، استفاده از کلیدهای شاخص است. کلیدهای شاخص نمونه‌ای از طلا با عیارهای مختلف هستند که برای سنجش عیار طلای زرد و سفید استفاده می‌شود. در این روش، طلا و کلیدهای شاخص  را روی سنگ محک می‌کشند؛ سپس آن‌ها را باهم مقایسه می‌کنند. در واقع، از طریق مقایسه خطوط به‌جامانده، عیار طلا را به‌دست می‌آورند. به جای کلیدها می‌توانید از طلایی هم که عیار آن قبلا مشخص شده استفاده کنید.

نحوه تمیز کردن سنگ محک چگونه است؟

برای نمایان شدن طلا روی سنگ محک نیاز است قبل و بعد از استفاده، آن را تمیز کنید. در زمینه تمیز کردن سنگ محک می‌توانید به‌صورت زیر عمل کنید:

۱- مقداری تیزاب روی آن ریخته و کمی نمک بپاشید. آن را به‌راحتی با آب شسته شده تا اثرات آلیاژهای مانده از بین برود.
۲- هنگام نگه‌داشتن سنگ بهتر است دو طرف آن را بگیرید و دستتان با سطح میانی سنگ برخورد نکند تا گرد و غبار یا عرق دست و آلودگی به سنگ منتقل نشود.
۳- سپس با یک پارچه ابریشمی تمیز مقداری روغن کنجد روی آن بکشید.
۴- مسیری روغنی به طول ۲ سانتی‌متر در دو سر سنگ ایجاد کنید.
۵- اکنون سنگ محک شما برای سنجش عیار طلا آماده است.

پیروزی اصالت طلای آب شده میلی مقابل هر تست و محک

همان‌طور که در جدول زیر می‌بینی، طلای آب شده در مقایسه با سایر انواع طلا قابلیت‌ و امکانات دیگری پیش رویتان قرار می‌دهد که در جدول زیر می‌توانید آن‌ها را مشاهده کنید. طلای آب شده میلی با عبور از تست سنگ‌ محک و انواع دیگر تست‌های سنجش عیار، اصالت یک طلای ۱۸ عیار را به نمایش درمی‌آورد.

سرمایه‌گذاری روی طلای آب شده انتخابی ایده‌آل برای سرمایه‌گذاران هوشمندی است که قصد تبدیل دارایی‌شان را به طلا دارند. طلای آب شده میلی با عیار دقیق و قابل‌تست، امن‌ترین سرمایه‌گذاری در برابر تورم و نوسانات بازار محسوب می‌شود. برای اطلاعات بیشتر و خرید طلای آب شده می‌توانید به وب‌سایت یا اپلیکیشن میلی مراجعه کرده یا با شماره 02191200150 تماس بگیرید.

خداحافظی از دردسر تست سنگ‌ محک با خرید طلای آب شده

سنگ محک مثل دستگاه دروغ سنج عمل می‌کند و عیار واقعی طلا را نشان می‌دهد. در نظر داشته باشید در سرمایه‌گذاری و خرید طلا همیشه ریسک تقلبی بودن آن وجود دارد. به‌همین دلیل، توصیه می‌کنیم به جای تجربه دردسرهای سنجش اصالت طلا، سراغ سرمایه‌گذاری روی طلای آب شده بروید. اگر تجربه کار با سنگ محک را داشته‌اید، نظرات و سوالاتتان را در بخش نظرات بیان کنید.

سوالات متداول