راهنمای کامل اصطلاحات بازار طلا

در این فرصت برای آشنایی با اصطلاحات بازار طلا آماده می‌شویم. با دانستن این اصطلاحات، می‌توانید اطلاعات ضروری درباره نحوه قیمت‌گذاری، تحلیل بازار، ویژگی‌های محصولات و ریسک‌های مربوط به صنعت طلا را درک نمایید. برای آگاهی شما و آغاز راه سرمایه گذاری، راهنمای زیر را آماده کرده‌ایم تا کمی از اضطراب قدم گذاشتن در این صنعت را کم کنیم. 

اصطلاحات بازار طلا در روند خرید و فروش 

بد نیست برای ورود به بحث ابتدا را اصطلاحات مربوط به روند خرید و فروش آشنا شویم. 

پله آهنی (یا نرخ پله آهنی)

پله آهنی یا همان نرخ پله آهنی، مکانی است که به عنوان مرکز اصلی معاملات فردایی سکه و طلا شناخته می‌شود. این مکان در تهران، در طبقه‌ فوقانی بازار طلای تهران واقع شده است. اینجا جایی است که معامله‌گران فردایی و شنبه‌ای کنار هم جمع می‌شوند و تمامی معاملات در این مکان به صورت کاغذی صورت می‌گیرد. به طور ساده، افراد با تعیین قیمت‌های کاذب، نرخ طلا، سکه و دلار را در روزهای آینده پیش‌بینی کرده و با تغییر قیمت‌ها به صورت عمدی، سود کسب می‌کنند. 

معاملات طلای کاغذی طلا

معاملات طلای کاغذی (Paper Trading) یکی دیگر از اصطلاحات مهم بازار طلا است و به روشی گفته می‌شود که در آن معاملات در بازارهای مالی شبیه‌سازی می‌شوند. این نوع معاملات در بازار طلا انجام می‌شود، اما طلا واقعی به افراد جابه‌جا نمی‌شود. در طول روزهای معامله، کاغذهای خرید و فروش با قیمتی که طرفین توافق کرده‌اند اصطلاحا بسته می‌شوند (مورد توافق قرار می‌گیرند) و در پایان روز کاری بازار طلا، این معاملات تسویه خواهند شد.

معاملات فردایی طلا

معاملات فردایی طلا به معاملاتی گفته می‌شود که پس از بسته شدن قیمت طلا در بازار تهران و با توجه به پیش‌بینی قیمت طلا در روز آینده انجام می‌شود. این نمونه از اصطلاحات بازار طلا از مواردی همچون معاملات کاغذی و شنبه‌ای متمایز است و عموما در بازار طلای آب شده انجام می‌شود. شاید نام اتاق‌های معاملاتی تلگرام به گوشتان خورده باشد، این اتاق‌ها اغلب بر اساس معاملات فردایی فعالیت می‌کنند. در این اتاق‌ها، افراد می‌توانند با استفاده از پیش‌بینی و تحلیل‌های خود، معاملاتی را برای روز آینده طلا انجام دهند.

اصطلاحات طلافروشان مختص به صنعت خودشان و کاملا منحصر به فرد است.

سوت طلا

در بازار طلا به جای استفاده از عبارت «1 میلی‌گرم» از عبارت «یک سوت» استفاده می‌شود. به زبان ساده‌تر، یک گرم طلا معادل 1000 میلی‌گرم است. بنابراین، می‌توانیم بگوییم 1 گرم طلا معادل 1000 سوت طلا داریم. در ضمن به یاد داشته باشید که عدد سوم اعشار در فروش طلا به صورت معمولی حذف می‌شود. به عنوان مثال، اگر وزن طلا شما برابر با 12.54 گرم باشد، آن را به صورت 12.540 می‌نویسیم و برای خواندن آن می‌گوییم: «12 گرم و 540 سوت طلا داریم».

سود فروش طلا

از نظر قانونی، سود حاصل از فروش طلا برای خرده فروشان طلا 7 درصد است. سود خرده فروشان طلا شامل سودی است که به عنوان نتیجه فروش طلا به دست می‌آید و به مبلغی که برای طلا پرداخت شده است، افزوده می‌شود. مثلا اگر قیمت 1 گرم طلا در هنگام خرید 10 میلیون تومان باشد و هزینه اجرت آن 2 میلیون تومان در نظر گرفته شود، سود طلافروشی برابر با 7% از مجموع این دو مبلغ (یعنی 12 میلیون تومان) خواهد بود که معادل 840 هزار تومان است.

فی به چه معناست؟

در مبحث فروش طلا اصطلاح فی به قیمت لحظه‌ای 1 گرم طلا با عیار 18 گفته می‌شود. زمان بررسی اصطلاحات بازار طلا به این نکته هم توجه کنید که اگر برای خرید طلا قیمتی بالاتر از فی دریافت کنید، به آن فی قیمت تابلو می‌گویند.

طلای شرطی

یک نوع خاص از طلاها که عیار مشخصی ندارند و به آن «طلای شرطی» گفته می‌شود. قبل از تشخیص عیار طلای شرطی، به طور پیش‌فرض عیار آن 750 در نظر می‌گیرند و اغلب افراد با شرط اینکه که عیار آن تعیین شود، در ری‌گیری معاملات خرید و فروش حضور خواهند داشت. 

اصطلاحات بازار طلا برای آشنایی با مشتقات طلا 

آشنایی با اصطلاحات کاربردی طلا برای خرید و فروش ضروری است.

در این بخش با اصطلاحاتی سروکار داریم که برای آشنایی با انواع طلاجات و مشتقات آنها استفاده می‌شوند. 

طلای شکن

طلای شکن، یکی از نمونه‌های طلا است که بر اساس ویژگی‌ خاص «قابلیت شکنندگی» مورد توجه است.  فروشندگان طلا با دریافت طلای دست دوم یا کهنه که دیگر قابلیت استفاده ندارد، آن را در کوره‌های ویژه ذوب می‌کنند و فلزاتی مانند سرب، قلع و چدن به طلای ذوب شده اضافه خواهند کرد. در مرحله بعد، طلای ذوب شده که ناخالصی را جذب کرده است، در قالب خاصی ریخته می‌شود که پس از سرد شدن، بسیار ترد و شکننده است. به عبارتی دیگر، طلای شکن به طلایی گفته می‌شود که ناخالصی دارد و قابلیت شکنندگی آن هم بالا است. 

انگ طلا در اصطلاحات بازار طلا

میزان خالص بودن طلا در زیورآلات با استفاده از مقیاسی به نام «انگ طلا» تعیین می‌شود. این مقیاس با نشان دادن حرف «K» بر روی زیورآلات نمایش داده می‌شود. باید به یاد داشته باشید که هر چه مقدار انگ یا عیار طلا بیشتر باشد، مقاومت آن در برابر گرما و رطوبت بیشتر خواهد بود.

آبکاری طلا  (Gold Plating)

مسئله آبکاری در لیست اصطلاحات بازار طلا به معنای افزودن یک لایه ظریف طلا بر روی سطح فلزاتی همچون نقره و پلاتینیوم است. این روش، برای جلوگیری از خوردگی و تغییر رنگ فلزات در طول زمان استفاده می‌شود. طلافروشان برای آبکاری این نوع جواهرات معمولا از طلا با عیار 24 استفاده می‌کنند.

کاربردی‌ترین اصطلاحات بازار طلا میان سازندگان

بخش سوم این مقاله را به معرفی اصطلاحات رایج میان تولید کنندگان و سازندگان طلا اختصاص داده‌ایم. البته این موارد در زمان خرید و فروش طلاجات هم مورد استفاده هستند. 

مثقال طلا یا مظنه

مثقال طلا (که به نام مظنه نیز شناخته می‌شود)، معادل 6083/4 گرم از طلا با عیار 17 را نشان می‌دهد. در کشورهای اسلامی، مثقال طلا به عنوان واحد رایج برای اندازه‌گیری طلا استفاده می‌شود و به سه نوع، یعنی مثقال شرعی، مثقال معمولی و مثقال صیرفی تقسیم می‌شود.

تفاوت این سه نوع مثقال، در میزان وزن آنها است. بر اساس اصطلاحات طلا، مظنه یا مثقال شرعی معادل 4556/4 گرم، مثقال معمولی معادل 6875/4 و مثقال صیرفی معادل 608/4 گرم از طلا است. در ایران، معاملات خرید و فروش طلا بر اساس مثقال صیرفی، یعنی با وزن 608/4 گرم، انجام می‌شود.

روش محاسبه مظنه طلا

برای محاسبه مظنه یا مثقال طلا از فرمول زیر استفاده می‌کنیم.

مثقال طلا یا مظنه طلا = 9.5742  / (قیمت هر اونس در بازار جهانی * قیمت دلار آزاد)

مثقال طلا به عنوان واحد استفاده شده برای بیان قیمت طلا در بازار طلا محسوب می‌شوند. این قیمت‌ها به واحد گرم طلای 18 عیار تبدیل می‌شوند و سپس به ریال و تومان تبدیل خواهند شد. گرچه واحد رسمی بیان قیمت طلا مظنه است (مانند ریال)، اما معاملات بر اساس قیمت 1 گرم طلای 18 عیار (مانند تومان) صورت می‌گیرد. 

انس جهانی طلا (انس طلا)

اونس طلا یا انس جهانی هم یکی دیگر از اصطلاحات بازار طلا است و به عنوان یک واحد جرم شناخته می‌شود. انس طلا به مقدار 31.1035 گرم از طلا اشاره دارد و در مبادلات طلا بین کشورها و مقاصد تجاری به عنوان استاندارد بین المللی استفاده می‌شود. برای انس طلا، برابری شمش یا خرده‌های طلا مهم نیست، فقط باید همزمان دو ویژگی زیر را داشته باشد:

• طلا باید خالص باشد یا در عیار 24 یا 999.99 قرار بگیرد.
• وزن آن باید 31.1035 گرم از طلا خالص در نظر گرفته شود.

اونس یا همان انس، واحد اندازه‌گیری بین‌المللی برای وزن فلزات گران‌بهایی مانند طلا و نقره است. هر اونس معادل 31.10343 گرم است. این اصطلاح در آمریکا و کشورهای اروپایی برای اندازه‌گیری وزن طلا استفاده می‌شود. اما در ایران، برای اندازه‌گیری وزن طلا از مثقال یا مظنه استفاده می‌کنیم.

سنگ محک در اصطلاحات بازار طلا

سنگ محک تشخیص طلا و نقره ابزاری بسیار کاربردی در این صنعت است.

این سنگ به عنوان ابزاری برای تشخیص اصلی یا تقلبی بودن طلا و عیار آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. ماده‌ای که در تولید سنگ لیدی یا محک استفاده می‌شود، سیلیسم و کوارتز است و در بازار طلا به شکل‌های مختلفی تولید و فروخته می‌شود.

روش تشخیص اصالت طلای اصلی از تقلبی به این صورت است که ابتدا طلافروشان لایه‌ای از سطح طلا را با استفاده از سنگ محک برداشت می‌کنند و سپس مقداری از تیزاب را به آن اضافه کرده و منتظر نتیجه این آزمایش می‌مانند. این روش برای تشخیص اصالت طلاهای خرد و سبک با عیار پایین مناسب است، اما کاربردی برای سنجش طلاهای سنگین ندارد.

تیزاب سلطانی (Aqua regia)

تیزاب سلطانی، ماده‌ای است که به طلافروشان در تفکیک طلا اصلی از طلا تقلبی کمک می‌کند. ترکیبات تیزاب سلطانی شامل مقداری جوهرنمک کنسانتره و اسید نیتریک کنسانتره است. زمان بررسی اصطلاحات بازار طلا فراموش نکنید که با توجه به خواص خورندگی این ترکیبات، استفاده از آنها بسیار خطرناک است. تیزاب سلطانی قادر است فلزاتی مانند طلا، پلاتین، رودیوم و غیره را حل کند. در واقع با افزودن یک مقدار تیزاب بر روی طلا و پلاتین، این فلزات حل می‌شوند. اما در صورتی که طلا اصلی باشد، روند حل شدن فلزات در محلول به طور سریع اتفاق نمی‌افتد. در مقابل، در صورتی که طلا تقلبی باشد، خوردگی فلز به سرعت مشاهده می‌شود.

ری‌گیری طلا

برای اندازه‌گیری دقیق عیار طلا، در آزمایشگاه‌های عیارسنجی از روش ری‌ گیری طلا استفاده می‌شود. این مورد به این روش اشاره دارد که ما قطعه‌ای کوچک از طلا را با یک قیچی مخصوص جدا می‌کنیم و سپس در آزمایشگاه مورد بررسی قرار می‌دهیم. این روش به خصوص برای طلاهای آب شده که عیار مشخصی ندارند، استفاده می‌شود. 

ساده‌ترین اصطلاحات بازار طلا کدامند؟

در ادامه جدول آسان‌ترین اصطلاحات این بازار را مشاهده می‌کنید.

اجرت طلا	به هزینه ساخت طلا و پرداخت دستمزد به سازندگان طلا اطلاق می‌شود. معمولا اجرت ساخت طلا در محدوده 6000 تا 30000 تومان قرار دارد.
اسپرد شمش طلا	به اختلاف قیمت خرید و فروش شمش طلا در بازار اطلاق می‌شود.
بنکدار طلا	به فروشندگان عمده بازار طلا یا بنکداران طلا گفته می‌شود. آنها طلا را از سازندگان آن خریداری کرده و با سود اندکی آن را به فروشندگان طلا عمده می‌فروشند.
بوته طلا	نوعی ظرف است که به دستگاهی برای ذوب قطعات طلا و استفاده مجدد آنها مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا بوته طلا از مواد مانند گرافیت، خاک رس یا گچ تشکیل شده و برای هر عیار طلا مشخص باید استفاده شود.
حباب طلا	این مورد از اصطلاحات بازار طلا به اختلاف میان قیمت طلا بر اساس قیمت انس جهانی و قیمت تثبیت شده در ایران اشاره دارد.
خرده فروش یا تک‌فروش	به فروشندگانی گفته می‌شود که طلا را به صورت تکی به مشتریان فروش می‌کنند.
ریژه	به قالب‌هایی گفته می‌شود که برای ری‌گیری طلا بعد از ذوب آن استفاده می‌شود و در آن شماره سریال و نام ری‌گیری برجسته است.
طلای متفرقه	از ذوب طلاجات به دست می‌آید و عیار مختلفی دارد.
طلای خارجی	اغلب توسط کشورهای ترکیه و ایتالیا تولید می‌شوند و وارداتی است.
طلا ریزشی	در فرایند ساخت طلا، مقداری از وزن اولیه طلا کاهش می‌یابد که به آن طلای ریزشی گفته می‌شود.
عیار پَس	به عیار پایین‌تر از 18 یا 750 اشاره دارد
قالکاری	عملیات بازیافت طلا

جمع بندی مبحث آشنایی با اصطلاحات بازار طلا

در این فرصت سعی کردیم شما را با اصطلاحات رایج در بازار طلا آشنا کنیم. فراموش نکنید که فرصت برای سرمایه‌گذاری در بازار طلا برای همه وجود دارد و دریافت اطلاعات مناسب درباره این بازار می‌تواند به شما کمک کند تا انتخاب بهتری داشته باشید. همچنین آشنایی با اصطلاحات مربوط به این بازار به شما در خرید موفق هم کمک می‌کند. البته آگاهی از قیمت زنده و خرید طلای آب شده در کنار سکه، دلار و ارز هم برای فعالان این عرصه بسیار مهم و حیاتی است. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم نگاهی دوباره به راهنمای بالا داشته باشید و برای درک هر کدام از اصطلاحاتی که برای شما دشوارتر است، از کارشناسان این عرصه کمک بگیرید. 

سؤالات متداول